Voor heel even terug naar een fictief Palestina tijdens de Dutch Design Week
In dit artikel:
Voor een container op de Dutch Design Week in Eindhoven presenteren zo’n twintig vrijwilligers uit Palestijnse, Joodse en internationale kringen samen met kunstenaars- en mensenrechtenorganisaties het project Gaza Travel Agency. De installatie, die dit weekend nog te zien is, nodigt bezoekers uit om vanuit Gaza „virtueel” terug te reizen naar dorpen en steden waar Palestijnen vóór 1948 woonden — plekken die nu binnen de grenzen van Israël liggen. Met de slagzin in Engels en Arabisch “Design the return with us” willen de makers het gesprek over het Palestijnse recht op terugkeer aansnijden en verduidelijken dat ongeveer 80 procent van de huidige Gazanen afstamt van vluchtelingen uit 1948.
Bezoekers kiezen uit vier historische bestemmingen — Al‑Ma’in, Iqrit, Lod en Jaffa — en krijgen een fictieve reiskaart die afstand en mogelijke reistijden laat zien. De inhoud van de container combineert praktische reisposters en persoonlijke verhalen met factsheets: grote witte posters tonen in kleine letters VN‑resoluties over het terugkeerrecht, en een historische kaart markeert meer dan 600 dorpen en steden waarvan inwoners tijdens de Nakba werden verdreven. Het concept is geïnspireerd op het gedetailleerde returnplan van historicus Salman Abu Sitta, zelf afkomstig uit Al‑Ma’in.
Deelnemers en ontwerpers benadrukken dat ze de vertrouwde taal van reizen gebruiken om een complex politiek onderwerp tastbaar en persoonlijk te maken; de presentatie is bewust in kleurrijke, hoopvolle visuals opgemaakt om verbeelding en mogelijke toekomstscenario’s te stimuleren. Rondleidingen verbinden feiten met menselijk geheugen: bijvoorbeeld het verhaal van Iqrit — een christelijk dorp dat na de verdrijving grotendeels werd vernietigd — wordt verteld aan de hand van getuigenissen van betrokkenen zoals schrijfster Rasha Hilwi.
Het project trok tijdens DDW naar schatting 7.000 bezoekers en leverde uiteenlopende reacties op; sommigen verlieten de ruimte met een hernieuwd besef dat terugkeer mogelijk lijkt, anderen deelden de ervaring digitaal via QR‑donaties om het initiatief te steunen. Gaza Travel Agency gebruikt design als middel om geschiedenis, recht en verbeelding met elkaar te verbinden en zo het publiek te prikkelen tot reflectie en gesprek.