Voor er meer geld naar de NAVO gaat, moeten we eerst weten wat we willen bereiken
In dit artikel:
In juni zullen de NAVO-lidstaten in Nederland bijeenkomen om te praten over de toekomst van defensie-investeringen. Terwijl veel landen nog worstelen om de huidige norm van 2% van het bbp aan defensie-uitgaven te halen, wordt er nu al gesproken over verhogingen naar 3%, 3,5% of zelfs 5%. De NAVO-secretaris-generaal zal een voorstel doen om de defensienorm op 3,5% te stellen, aangevuld met 1,5% voor gerelateerde uitgaven, wat vragen oproept over de financiering en de maatschappelijke impact daarvan.
Er ontbreekt echter een helder strategisch doel bij deze voorgestelde verhogingen. Traditionele investeringen in tanks en vliegtuigen lijken minder relevant gezien de hedendaagse dreigingen, zoals cyberaanvallen en desinformatie, waarbij vooral Rusland via trollenlegers en medeplichtige techbedrijven democratieën ondermijnt. Dit werpt de vraag op wat precies met het extra defensiebudget bereikt moet worden en op welke dreigingen geanticipeerd moet worden.
Historisch gezien lag Nederland tijdens de Koude Oorlog tussen de 2 en 3 procent defensie-uitgaven, wat toen toereikend was tegen een veel grotere vijand. Hogere percentages moeten daarom goed worden onderbouwd. Landen zoals Polen zien een fors hogere defensiebesteding, rond de 4-5%, als noodzakelijk vanwege hun nabijheid tot Rusland en streven naar een zwaarbewapend en modern leger. Mocht heel Europa dergelijke percentages nastreven en defensie sterk versterken, dan zou dat grote geopolitieke verschuivingen kunnen betekenen, inclusief het versterken van de Europese militaire macht ten opzichte van de VS.
Cruciale vragen zijn wat Europa met haar legers wil bereiken: is het defensie tegen een conventionele oorlog, het bezit van kernwapens, interventies buiten Europa, of humanitaire hulp bij natuurrampen en vluchtelingenstromen? Ieder doel vraagt om andere investeringsprioriteiten. Daarnaast moet men zich afvragen of meer wapens automatisch meer veiligheid brengen; in de VS leidt wapenbezit juist tot meer geweld. Een Europese defensie-uitgave van 5% overtreft wat nodig lijkt en kan zelfs zorgen voor spanningen en een wapenwedloop.
De Russische inval in Oekraïne werd gerechtvaardigd met het argument van een NAVO-bedreiging, maar dat was onwaar. In feite zou Oekraïne veilig zijn als lid van de NAVO. Een veel sterker bewapende Europese NAVO kan Russische propaganda juist bevestigen en de dreiging legitimeren. Van groter belang voor vrede is het investeren in de zwakkeren in en rond Europa, het bestrijden van klimaatverandering, en het bevorderen van vrije pers, democratie en welvaart.
Hoewel deze inhoudelijke discussie essentieel is, lijkt het onwaarschijnlijk dat deze tijdens de NAVO-top serieus gevoerd zal worden. Het overleg zal naar verwachting vooral draaien om het presenteren van succesjes aan binnenlandse achterbannen, met name vanuit de VS onder Trump. De kans is groot dat leden akkoord gaan met hogere defensie-uitgaven zonder duidelijke strategische onderbouwing, terwijl de naleving van afspraken in NAVO-landen al vaker teleurstelt.