Vogelgriep raakt boeren financieel: 'Binnen paar uur ben je pluimveehouder af'
In dit artikel:
"Het is een loterij die je niet wil winnen." Met die woorden vat Theo Coumans uit Nederweert samen wat hem in 2022 overkwam: zijn kalkoenbedrijf werd binnen enkele uren getroffen door vogelgriep, waarna 20.000 dieren werden geruimd en zijn stallen leegstonden. De snelle afhandeling — melding, monsters, bevestiging door de NVWA en vrijwel direct voorbereidingen voor ruiming en ontsmetting — liet hem in één klap zonder werk en met een leeg bedrijf achter.
Het vogelgriepseizoen is momenteel in volle gang: er geldt al ruim een maand een landelijke ophokplicht en gisteren werden nieuwe besmettingen gemeld op pluimveebedrijven in Limburg en Overijssel. Analisten en sectorvertegenwoordigers waarschuwen dat zo’n uitbraak niet alleen individuele ondernemers raakt, maar ook markten beïnvloedt: de prijs van eieren en vlees is wereldwijd omhoog gegaan door stijgende consumptie en doordat ruimingen het aanbod verkleinen. Producenten van broedeieren profiteren deels van de hogere vraag naar nieuwe kuikens, maar zien tegelijk risico’s omdat ook hun dieren vatbaar zijn voor besmetting.
Financieel vangt een speciaal Dierengezondheidsfonds het merendeel van de kosten voor ruimingen op; voor pluimvee is daar 97,8 miljoen euro voor gereserveerd. De kans dat dat budget wordt overschreden is klein, en de overheid zegt in te springen als het toch nodig blijkt. Alle overige kosten — zoals ontsmetting, verbranding van mest en het opnieuw inrichten van het bedrijf — komen voor rekening van de veehouder. Voor bedrijven met leghennen kan dat betekenen dat de productie twintig weken of langer stilligt, waardoor het bedrijf bijna een half jaar niet kan draaien, aldus LTO-voorman Kees de Jong.
Verzekeringen tegen schade door leegstand bestaan wel, maar zijn in Nederland schaars; Allianz Agrar is momenteel de enige aanbieder volgens tussenpersoon Hein van de Worp. Hij ziet een toename van afgesloten polissen, vooral omdat bedrijven groter worden en potentiële schade daardoor toeneemt. Vergeleken met landen als Duitsland ligt de Nederlandse verzekeringsgraad echter veel lager — daar zijn er ook fiscale prikkels om te verzekeren.
Coumans zelf is inmiddels gestopt met de veehouderij, al zegt hij dat zijn vertrek niet direct door de aviaire influenza werd veroorzaakt. Wel horen veel boeren de jaarlijkse dreiging van vogelgriep meewegen in hun beslissing om te stoppen. De ziekte blijft daarmee een terugkerende bron van onzekerheid voor individuele ondernemers en een factor die de structuur en risico‑afwegingen in de pluimveesector beïnvloedt.