Vogelaars zien vroege vlinders en late libellen

In dit artikel:

Dagvlinders en libellen zijn koudbloedig: ze halen warmte uit hun omgeving en hebben zonlicht nodig om te kunnen vliegen. Daarom zijn tijdstip en temperatuur cruciaal voor betrouwbare waarnemingen. In de officiële NEM-meetnetten voor vlinders en libellen in Nederland is afgesproken tussen 10.00 en 17.00 uur te tellen, juist omdat dit de periode is waarin deze insecten meestal actief zijn.

De afgelopen jaren neemt het aantal flexibele tellingen toe: vrijwilligers lopen routes die via apps worden vastgelegd, inclusief tijdstippen. Bij zulke flextellingen — vaak via Avimap en met methodes als kwartiertellingen of LiveAtlas — noteert de waarnemer alle gesignaleerde soorten; het ontbreken van een soort op de lijst geldt dus als een nultelling. Veel van die meldingen komen van vogelaars die vroeg in de ochtend of laat in de avond op pad zijn. Die vroege en late data maakten het mogelijk de activiteitspatronen beter te onderzoeken.

Analyse van die uitgebreide dataset laat zien dat er weliswaar al waarnemingen zijn rond 5 uur, maar dat de aantallen pas echt stijgen rond 9 uur. De hoogste activiteit ligt in de loop van de dag en neemt na ongeveer 17 uur snel af. Bij libellen is er bovendien soms een tweede piek in de schemering. Die bevindingen ondersteunen de keuze om NEM-tellingen te concentreren op 10–17 uur. Tekst: Chris van Swaay en Kars Veling (De Vlinderstichting).