Voelen Nederlandse Molukkers uit de derde en vierde generatie zich inmiddels Nederlanders?

In dit artikel:

In 2006 verscheen voor het eerst een overzicht van de geschiedenis van de Molukse gemeenschap in Nederland; dat boek markeerde ook de twintigste verjaardag van de in 1986 tussen overheid en Badan Persatuan gesloten Gezamenlijke Verklaring. Nu, twintig jaar later, brengen Henk Smeets en Fridus Steijlen een sterk herwerkte en aangevulde editie uit die vooral kijkt naar de ontwikkelingen onder de derde en vierde generatie Molukkers.

Smeets en Steijlen beschrijven hoe de Molukse kwestie begon: in 1951 werden KNIL-militairen naar Nederland gehaald en bleven zij en hun gezinnen jarenlang in een kwetsbare positie. De tweede generatie verzet zich in de jaren zestig en zeventig tegen die behandeling, soms met confrontaties en incidenteel geweld. De derde generatie groeide op na het akkoord van 1986; de vierde generatie is geboren en volwassen geworden in deze eeuw. De nieuwe hoofdstukken focussen op deze jongere generaties, omdat zij de toekomst bepalen.

Belangrijkste conclusie: er is sprake van gedeeltelijke integratie. Individuele Molukkers nemen steeds meer deel aan de Nederlandse samenleving en eisen mede-eigenaarschap op, maar als groep blijft men een eigen identiteit behouden. Die identiteit is vaak vermengd met internationale invloeden, maar verschillen met wat men als ‘typisch Nederlands’ ziet blijven bestaan. Derde- en vierde-generatie Molukkers voelen zich in praktisch opzicht inwoners van Nederland, maar zeggen niet per se: wij voelen ons Nederlanders.

De auteurs plaatsen deze dynamiek in een veranderend Nederlands kader: de samenleving is de afgelopen decennia multicultureler en meer internationaal georiënteerd geworden, waardoor het klassieke beeld van ‘het Nederland van weleer’ niet meer bestaat. De Molukkers vormen één van de vele groepen die in die geglobaliseerde context een plek zoeken. De vraag of dat proces leidt tot volledige opgang in de meerderheidscultuur beantwoorden Smeets en Steijlen met een genuanceerd ‘ja en nee’.

Voor lezers buiten de Molukse geschiedenis is de studie relevant omdat ze laat zien hoe historische bindingen, ervaren onrecht en collectieve herinnering blijvend invloed hebben op integratieprocessen — niet alleen voor de Molukkers, maar ook voor andere groepen die naar Nederland kwamen.