VN legt Iran opnieuw zware sancties op na schending nucleair akkoord, EU wil blijven onderhandelen
In dit artikel:
De Verenigde Naties hebben voor het eerst in tien jaar weer sancties tegen Iran heringevoerd, nadat Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk (de E3) de Veiligheidsraad oproepten in te grijpen wegens schendingen van het nucleaire akkoord van 2015. De actie volgt op IAEA-rapporten waaruit blijkt dat Iran 408 kilogram uranium bezit dat is verrijkt tot ongeveer 60 procent — een voorraad die volgens westerse landen niet te rechtvaardigen is voor louter civiel gebruik. Ter vergelijking: voor één kernwapen is ongeveer 42 kilogram uranium verrijkt tot 90 procent vereist.
Het in 2015 gesloten akkoord (JCPOA) beperkte Iran’s verrijking en hief tegenprestaties zoals economische en militaire sancties op. Na het eenzijdige vertrek van de Verenigde Staten in 2018 verslapte de deal echter. Volgens de E3 houdt Iran de overeenkomsten "opzettelijk" niet na; Teheran ontkent dat en stelt bereid te zijn tot eerlijke onderhandelingen, maar weigert volgens westerse staten voldoende transparantie te bieden. Na een waarschuwingstermijn van 30 dagen zonder duidelijke verbeteringen werd het zogenoemde snapback-mechanisme toegepast, waarmee de eerdere VN-sancties opnieuw van kracht worden.
De herinvoering van sancties leidde onmiddellijk tot diplomatieke spanningen. Iran riep zijn ambassadeurs terug uit Duitsland, Frankrijk en het VK en waarschuwt voor tegenmaatregelen. China en Rusland, bondgenoten van Iran, probeerden via de VN een uitstel van zes maanden te bereiken — een voorstel dat door een meerderheid van de Veiligheidsraad werd afgewezen. Tegelijkertijd verstevigen Iran en Rusland hun samenwerking op het gebied van nucleaire energie; recent ondertekenden zij een overeenkomst voor de bouw van vier kerncentrales in het zuiden van Iran.
Hoewel strafmaatregelen weer zijn ingezet, benadrukken EU- en VN-vertegenwoordigers dat de deur voor diplomatie open blijft. EU-buitenlandchef Kaja Kallas riep Iran op de samenwerking met het IAEA te herstellen en escalatie te voorkomen. Rusland en Iran bestempelen de hernieuwde sancties als illegaal en politiek gemotiveerd.
Voor de Iraanse bevolking kan de hernieuwde druk economische gevolgen hebben: lokale prijzen en de wisselkoers reageren al, en veel burgers vrezen een verdere verslechtering van levensstandaarden. De komende weken zullen bepalen of diplomatie en IAEA-toezicht leiden tot de-escalatie of dat de situatie verder polariseert.