Vluchtende of dienstweigerende militairen groeiend probleem voor Oekraïne
In dit artikel:
De Oekraïense strijdkrachten kampen dit jaar met een sterke toename van zaken rond desertie en ongeoorloofde afwezigheid, waarmee de vechtkracht onder druk komt te staan. Volgens cijfers van het Oekraïense Openbaar Ministerie zijn tot en met oktober 21.600 strafzaken wegens desertie geregistreerd en zijn 162.500 onderzoeken gestart naar militairen die zonder toestemming waren afwezig. Ter vergelijking: over heel 2023 waren er 23.300 desertiezaken en 67.800 onderzoeken naar afwezigheid — die laatste categorie is dus in korte tijd explosief gegroeid. Kyiv reageerde eerder met een tijdelijke regeling waardoor afwezige militairen geen straf krijgen als ze terugkeren.
Persoonlijke verhalen illustreren de problematiek. De 38‑jarige Jevgen uit Marioepol vertelde dat hij in wanhoop wegliep nadat zijn commandant hem naar zijn gevoel op zelfmoordmissies stuurde; na ruim anderhalve maand meldde hij zich bij de militaire politie en keerde terug bij een andere eenheid. Hoeveel van de tienduizenden geregistreerde gevallen uiteindelijk weer het geweer opnemen, is onduidelijk — de cijfers bevatten mogelijk dubbeltellingen, en sommige commandanten zeggen dat veel gevallen helemaal niet officieel worden vastgelegd.
Analisten wijzen op meerdere oorzaken. Ian Proud (Quincy Institute) ziet een verband met de harde methode van ronseling — de zogeheten “busificatie” — waarbij beelden circuleren van mannen die op straat worden opgepakt en in busjes worden weggevoerd. Zulke praktijken zouden het verzet tegen dienstplicht en het moraal onder potentiële rekruten versterken. Clingendael‑specialist Julia Soldatiuk‑Westerveld benadrukt dat de motivatie onder de bevolking is afgenomen: naar het front gaan voelt voor velen als een bijna gegarandeerde kans om niet terug te keren, zeker nu steden als Pokrovsk langzaam worden omsingeld.
Tegelijkertijd blijft Rusland maandelijks naar schatting zo’n 30.000 nieuwe troepen oproepen. Rusland‑kenner Mark Galeotti zegt dat deserteren uit het Russische leger lastiger is door strakkere controle en afschrikking; bovendien kan Moskou, meent hij, verliezen op langere termijn makkelijker compenseren. Dat alles voedt zorgen dat Oekraïne het huidige tempo van beproeving niet eindeloos volhoudt. Experts zijn ook eensgezind dat de rol van westerse partners cruciaal blijft: zolang openlijke steun doorloopt, kan Kyiv blijven tegenhouden wat binnen de grenzen van mogelijk blijft. Voor sommigen is een vredesregeling op termijn de beste — en minst kostbare — uitweg, ook al zou die pijnlijk zijn voor Oekraïne.