Vluchtelingen in Ter Apel overleven door te wandelen
In dit artikel:
Mohammed Zaanoun (39) en Yasser Mohammed Jaber (55) zijn vaste deelnemers van de wekelijkse Walk&Talk-wandeling rond asielzoekerscentrum Ter Apel. Zaanoun, een Palestijnse fotojournalist die gewond raakte bij beschietingen in Gaza en onlangs door Free Press Unlimited werd erkend als ‘meest veerkrachtige journalist’, duwt ondanks medische waarschuwingen zijn vriend Jaber in een rolstoel langs het kanaal de Weerdingermond, onder het viaduct van de N366 door. De route voert langs zichtbare tekenen van de politieke omgeving — verkiezingsposters en een bord met een pijl naar ‘refugees’ — en eindigt bij het opvangcentrum, waar vaak meer dan tweeduizend mensen verblijven.
De wandeling heeft meerdere functies: hij bevordert sociale contacten tussen asielzoekers en lokale bewoners, biedt beweging en structuur in het dagelijks leven en werkt preventief tegen wanhoopsacties. Langs de N-weg staat sinds kort een donker rasterhek — een maatregel na een zelfmoord van een asielzoeker die zich voor een vrachtwagen wierp — en medewerkers van het COA begeleiden de groepen tijdens de tocht. Naast Walk&Talk doen bewoners ook vrijwilligerswerk bij lokale organisaties zoals een manege en voetbalclub; dat draagt bij aan zelfredzaamheid en contact met de regio.
Zaanoun en Jaber hebben een innige vriendschap ontwikkeld. Hun dag begint vaak met koffie en gesprekken over politiek, voetbal en herinneringen aan huis. Zaanoun toont de littekens van zijn werk: een schotwond in zijn buik, een deels verlamd gezicht na een explosie, en de ervaring dat veel collega-journalisten zijn omgekomen. Hij slaapt in een kleine kamer in Ter Apel, deelt keuken en overloop met zeven anderen en verzorgt het duwen van de rolstoel ondanks blijvende pijn. Wandelen helpt hem volgens eigen zeggen met de voortdurende hoofdpijn en nachtmerries die de oorlog heeft nagelaten; het geeft hem ook het gevoel weer ‘fotograaf’ te zijn.
Jaber raakte tijdens de Golfoorlog verlamd aan beide benen en worstelt met kougevoeligheid en beperkte bewegingsvrijheid. Hij mist aangepaste huisvesting: er is geen rolstoelwoning beschikbaar, wat zijn sombere stemming vergroot. Hij koestert toekomstplannen — deelnemen aan gehandicaptensport als hij een vast verblijf krijgt — maar zit al anderhalf jaar in onzekerheid. Beide mannen volgen het nieuws en zijn zich bewust van de woningnood in Nederland; de aanhoudende druk op Ter Apel heeft het afgelopen weekend geleid tot stijgende dwangsommen voor gemeenten door overcapaciteit, inmiddels opgelopen naar 2,25 miljoen euro.
Voor Zaanoun is er extra zorgen: zijn vier kinderen verblijven in Amsterdam voor medische zorg, onder andere voor diabetes type 1 bij zijn dochter, wat artsen in Egypte koppelden aan stress. Zaanoun droomt van een toekomst waarin hij zijn ervaring als conflictfotograaf kan doorgeven aan studenten fotografie, maar voorlopig blijft het wachten op een plek buiten de opvang waar medische nazorg en gezinshereniging mogelijk zijn.
Het verhaal van de twee mannen laat zien hoe simpele activiteiten als een wandeling een belangrijke rol kunnen spelen bij het omgaan met trauma, isolement en onzekerheid in asielopvang. Tegelijk illustreert het de knelpunten van het Nederlandse opvangstelsel: overbezetting, gebrek aan passende huisvesting en lange wachttijden voordat mensen opnieuw kunnen beginnen.