Vliegen blijft in Europa ondanks milieu-impact goedkoper dan treinen
In dit artikel:
Greenpeace vergeleek recent 142 Europese trajecten per trein en vliegtuig (verschillende afstanden, reistijden en data) en concludeert dat vliegen binnen Europa ondanks prijsstijgingen vaak nog goedkoper is dan de trein. Dat speelt vooral bij internationale routes: in Spanje, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk zijn treintickets regelmatig duurder dan vliegreizen; als extreem voorbeeld noemt Greenpeace de rit Parijs–Kopenhagen, waarvan de trein volgens de berekening 21 keer zo duur is als het vliegtuig. Binnenlandse trajecten vormen een uitzondering: op 70 procent daarvan is de trein voordeliger, en in de Baltische staten is de trein altijd goedkoper.
Qua klimaat is de keuze duidelijk: vliegen veroorzaakt veel meer CO2-uitstoot dan de trein; Our World in Data rekende voor het Verenigd Koninkrijk uit dat een binnenlandse vlucht vervangen door de trein de milieu-impact met ongeveer 86 procent kan verminderen. Lopen en fietsen blijven de schoonste opties.
Oorzaken dat vliegen financieel vaak aantrekkelijker blijft, liggen vooral in beleid en infrastructuur. Hoge kosten voor spoorwegen, belastingen op treintickets en op de elektriciteit voor treinen versus de vrijstellingen voor luchtvaartbrandstof en het ontbreken van btw op vliegtickets maken vliegen relatief goedkoop. Hoogleraar transporteconomie Erik Verhoef wijst erop dat dit een politieke keuze is: zonder fiscale stimulansen voor spoorvervoer blijft de prikkel om te vliegen bestaan. In Nederland werken sommige tegenkrachten: het land staat in Greenpeace’ top tien voor internationale treinprijzen en heeft sinds 2021 een vliegbelasting van €29,40 per vlucht.
Ook gebruiksgemak speelt mee: treinreizen kunnen worden belemmerd door versnipperde aanbieders, onoverzichtelijke overstappen en beperkte reisinformatie, wat particuliere reizigers afschrikt. Verhoef verwacht dat als de EU haar klimaatdoelen serieuzer doorzet en er meer vraag komt naar internationale hogesnelheidsverbindingen, er meer geïnvesteerd zal worden in spoorinfrastructuur en boekingsplatforms — waardoor tarieven kunnen dalen. Recente Nederlandse cijfers laten zien dat nog maar 3 procent met de trein op vakantie gaat, terwijl ruim de helft van de bevolking jaarlijks vliegt (ongeveer 15 miljoen vluchten), wat illustreert hoe groot de gedrags- en beleidsopgave is om treinreizen aantrekkelijker en klimaatslimmer te maken.