Vier jaar na machtsovername door taliban worden Afghanen massaal teruggestuurd uit Pakistan en Iran
In dit artikel:
Tienduizenden Afghaanse vluchtelingen worden momenteel teruggedrongen naar Afghanistan, vooral vanuit Pakistan en Iran. De Pakistaanse regering heeft geregistreerde Afghaanse vluchtelingen—ongeveer 1,3 miljoen mensen die bij UNHCR staan ingeschreven—geen verlenging gegeven van hun verblijfsbewijs dat op 30 juni afliep. Er geldt een ‘gratieperiode’ tot 31 augustus; wie niet vrijwillig vertrekt vóór 1 september riskeert arrestatie en gedwongen uitzetting. De VN meldt echter dat deportaties al plaatsvinden: mensen worden uit hun huizen gehaald, gearresteerd en naar grensovergangen gebracht. In Islamabad zochten tientallen families onderdak in een park nadat ze op straat waren gezet of raids hadden meegemaakt.
De acties maken deel uit van een bredere campagne die Pakistan anderhalf jaar geleden inzette en die in het najaar van 2023 werd geconcretiseerd met het Illegaal Foreigners Repatriation Plan. Aanvankelijk richtte de campagne zich op ongedocumenteerden; sinds april vallen ook houders van tijdelijke Afghaanse burgerkaarten en nu dus UNHCR-geregistreerden onder de maatregelen. Op langere termijn wil Pakistan naar eigen zeggen ongeveer drie miljoen Afghanen uitzetten. De autoriteiten noemen veiligheidsargumenten: sommige dodelijke aanslagen zouden volgens Pakistan vanuit Afghanistan zijn voorbereid of door Afghanen zijn gepleegd.
De schaal van terugkeer zet Afghanistan zwaar onder druk. Naar schatting wonen rond de vier miljoen Afghanen in Pakistan en een vergelijkbaar aantal in Iran; velen zijn daar geboren en kennen Afghanistan nauwelijks. De economie van Afghanistan is zwak en humanitaire noden zijn groot: de VN schat dat ruim de helft van de circa 45 miljoen inwoners afhankelijk is van hulp. Daarnaast waarschuwen hulporganisaties dat teruggekeerden, vooral zij die eerder vluchtten voor de taliban, risico lopen op ernstige mensenrechtenschendingen in eigen land—onder meer willekeurige arrestaties, mishandeling en foltering zoals recent VN-rapporten rapporteren.
Ook Iran voert massale uitzettingen uit; eerder dit jaar vertrokken al meer dan 700.000 Afghanen uit Iran. Tegelijkertijd worden opvangmogelijkheden in westerse landen steeds beperkter, waardoor veel Afghaanse vluchtelingen wereldwijd tussen hoop en onveiligheid vast komen te zitten.