Video: Verschillende objecten terug naar Indonesië: 'Kan de helft niet blijven?'

In dit artikel:

Naturalis geeft meer dan 28.000 voorwerpen, waaronder zeldzame fossielen, terug aan Indonesië. Het Leidse natuurhistorisch museum presenteert de teruggave als deel van een rechtvaardige omgang met collecties die tijdens het koloniale tijdperk zijn verworven. De beslissing werd recent bekendgemaakt en was onderwerp van gesprek in Nieuws van de dag, waar verslaggever Pim Markering sprak met de directeur van Naturalis en met bezoekers van het museum.

De stap roept uiteenlopende reacties op: steun voor het herstellen van historische rechtvaardigheid en erkenning van Indonesische aanspraken, maar ook kritiek van mensen die zich zorgen maken over verlies van wetenschappelijk materiaal en toegang voor publiek en onderzoekers. Naturalis benadrukt dat teruggeven niet per se verlies betekent: er worden mogelijkheden genoemd voor samenwerking, langdurige bruiklenen, gezamenlijke onderzoekstrajecten en digitale ontsluiting.

Het besluit heeft bredere gevolgen voor andere Nederlandse musea. Verwacht wordt dat het precedent druk zal vergroten om koloniale herkomst van objecten te onderzoeken en verzoeken tot teruggave serieus te behandelen. Voor veel instellingen betekent dit extra werk aan provenanceonderzoek, beleidsaanpassingen en het aangaan van diplomatieke en wetenschappelijke afspraken met herkomstlanden. Tegelijkertijd brengt het juridische en praktische vragen met zich mee over eigendom, conservering en toegankelijkheid van gedeelde erfgoedcollecties.

Kortom: de overdracht van duizenden objecten door Naturalis is zowel een praktisch als symbolisch moment in het debat over koloniale collecties in Nederland. Het zet een beweging in gang richting meer repatriaties en samenwerkingsvormen, maar stelt musea ook voor logistieke, wetenschappelijke en juridische uitdagingen.