Vertrek NSC laat rest kabinet in chaos achter: hoe nu verder?
In dit artikel:
Het kabinet is opnieuw uit elkaar gevallen nu NSC zich terugtrekt na het vertrek van buitenlandminister Caspar Veldkamp. Veldkamp stapte op uit onvrede over het blokkeren van nieuwe sancties tegen Israël; NSC-leider en vicepremier Eddy van Hijum zei: „We zijn er klaar mee.” Daarmee verlaten NSC ook alle overige bewindspersonen, hoewel demissionair premier Dick Schoof hun ontslag formeel al had ingediend toen het kabinet eerder viel.
Achtergrond: in juni haalde PVV onder Geert Wilders al zijn ministers uit het kabinet, waarna Schoof als demissionair premier aanbleef. De bedoeling was dat de overgebleven partijen samen het land zouden besturen tot een nieuwe formatie, maar vertrouwensproblemen en het recente geschil over het buitenlandse beleid hebben dat onmogelijk gemaakt.
Wat blijft staan en wat ontbreekt: alleen VVD en BBB zijn nog in het kabinet en beschikken samen over slechts 32 Kamerzetels, een flinke minderheid. Door het NSC-vertrek raken vijf ministersposten (Onderwijs, Binnenlandse Zaken, Buitenlandse Zaken, Volksgezondheid, Sociale Zaken) en vier staatssecretariaten (onder meer fiscaliteit, toeslagen en herstel, rechtsbescherming, buitenlandse handel) vacant. VVD en BBB moeten beslissen of en hoe ze die posten opvullen; verwacht wordt dat niet alle functies worden herbezet en dat meerdere portefeuilles worden samengevoegd. Een veelgenoemd scenario is dat staatssecretaris Mariëlle Paul het ministerie van Onderwijs overneemt en dat fiscale en toeslagenportefeuilles worden gecombineerd.
Politieke en praktische gevolgen: volgens emeritus hoogleraar staatsrecht Paul Bovend’eert is het onrealistisch om nu een compleet nieuw kabinet te formeren; VVD en BBB zullen waarschijnlijk noodgedwongen doorgaan als demissionair kabinet. Het is echter uitzonderlijk dat een hele politieke fractie omwille van een inhoudelijk geschil vertrekt; zo’n massaal vertrek tijdens de demissionaire fase is volgens hem niet eerder voorgekomen. Voor burgers betekent dit vooral minder beleidsruimte: de overgebleven regering zal zich beperken tot het hoognodige — lopende zaken afhandelen, een eenvoudige begroting voor Prinsjesdag en het bewaren van de continuïteit — maar weinig ambitieus of missionair optreden.