Verrassend genoeg toch samen lenen: zo wil de EU Oekraïne gaan betalen

In dit artikel:

Rond 03.00 uur vannacht bereikten de EU-leiders een onverwacht akkoord: de EU gaat gezamenlijk 90 miljard euro lenen om aan Oekraïne te geven. Het geld hoeft Oekraïne pas aan de EU terug te betalen als het eerst herstelbetalingen van Rusland ontvangt voor de oorlogsschade; tot die tijd blijven Russische tegoeden bevroren.

Het besluit kwam na een debat over een alternatief plan om meer dan 200 miljard euro aan bevroren Russische activa direct in te zetten als lening. Dat idee werd gepromoot door de Europese Commissie en landen als Duitsland en Nederland: zo zou de EU niet hoeven lenen én zou Rusland een duidelijk signaal krijgen. België, waar het grootste deel van die tegoeden is gestald, weigerde die route zonder garanties. De Belgische premier Bart De Wever vreesde dat zijn land zou opdraaien voor juridische en financiële risico’s en eiste dat de lidstaten gezamenlijk eventuele schade zouden dragen.

Een voorstel om de risico’s te delen bleek voor sommige landen met hoge staatsschulden — onder andere Frankrijk en Italië — te risicovol, waardoor er onvoldoende steun was om de Russische middelen te gebruiken. Als alternatief werd het plan om zelf geld te lenen nieuw leven ingeblazen. Hoewel landen als Hongarije en Slowakije zich eerder tegen een gezamenlijke lening hadden uitgesproken, is er een compromis gesloten waarbij Hongarije, Slowakije en ook Tsjechië een uitzondering krijgen: zij hoeven niet mee te betalen aan de kosten van de gezamenlijke lening. Dankzij die ontzorging is unanimiteit bereikt en is het akkoord alsnog tot stand gekomen.

Praktisch werkt het zo: de EU gaat 90 miljard euro aantrekken op de kapitaalmarkt en gebruikt als onderpand middelen die lidstaten hebben toegezegd maar nog niet in de begroting zijn opgenomen. De EU betaalt rente over die leningen — ambtenaren schatten die op circa 3 miljard euro per jaar — maar die rente wordt niet doorbelast aan Oekraïne. De betaling van de hoofdsom aan de EU is gekoppeld aan eventuele Russische herstelbetalingen; als die uitblijven, blijft de EU met de schuld en de rente zitten. Vooralsnog dekt de Europese Commissie de rentekosten uit de Europese begroting (die ongeveer 190 miljard euro groot is), maar als daar geen ruimte voor blijft, zullen de lidstaten uiteindelijk moeten bijspringen.

Of dit regime onder de term “Eurobonds” valt, is onderwerp van discussie: demissionair premier Schoof ontkent dat — hij wijst op het terugbetalingsvereiste door Oekraïne — terwijl anderen, waaronder president Macron, het wel zo noemen. De top heeft in elk geval voorkomen dat er helemaal geen akkoord over financiële steun aan Oekraïne kwam.