Bloedige Vietnamoorlog eindigde vijftig jaar geleden: „Soldaten moesten bijhouden hoeveel doden ze per dag maakten"
In dit artikel:
Op 30 april 2025 is het vijftig jaar geleden dat de Vietnamoorlog eindigde, een conflict dat resulteerde in een vernederende nederlaag voor de Verenigde Staten. Pieter Meulendijks, een van de weinige Nederlandse experts op dit gebied, bestudeert de complexe geschiedenis van Vietnam vanuit zijn woonplaats nabij Arnhem. Zijn belangstelling ontstond tijdens zijn studententijd en leidde tot diepgaande onderzoeken en publicaties, waaronder zijn recente boek over vijftig jaar oorlogen in Vietnam tussen 1940 en 1990.
De term "Vietnamoorlog" wordt volgens Meulendijks vaak verkeerd begrepen. Het conflict was geen eendimensionale strijd tussen communisme en vrije wereld, maar een serie oorlogen met verschillende spelers, waaronder Jappen, Fransen, communistische en gematigde Vietnamese groepen. Wat in het Westen bekendstaat als de Vietnamoorlog, beschouwen Vietnamezen zelf als "De Amerikaanse Oorlog" of "De oorlog voor nationale redding tegen de Amerikanen", termen die volgens Meulendijks propagandistisch zijn en de burgeroorlogaspecten verdoezelen.
De Amerikaanse betrokkenheid was niet slechts gefocust op het stoppen van het communisme, maar ook sterk gericht op het behouden van de eigen internationale reputatie tijdens de Koude Oorlog. De strategie bestond uit het uitputten van de vijand via "search en destroy"-missies waarbij nauwgezet het aantal gedode vijanden ("body count") werd bijgehouden. Deze militaire aanpak leidde tot enorme burgerslachtoffers en maakte gebruik van schadelijke chemische middelen zoals Agent Orange, wat langdurige ecologische en gezondheidsproblemen veroorzaakte bij zowel Vietnamezen als Amerikaanse veteranen.
De Amerikaanse terugtrekking in 1973, gevolgd door de val van Saigon in 1975, markeerden het einde van een conflict dat Amerika als haar eerste verloren oorlog beschouwt en dat het "Vietnamsyndroom" creëerde. Dit leidde tot terughoudendheid in Amerikaanse interventies in latere conflicten, hoewel de lessen niet altijd werden toegepast, zoals bleek bij Irak en Afghanistan.
Meulendijks waarschuwt voor parallellen met de huidige situatie in Oekraïne. Mocht Amerika de steun aan Oekraïne staken, zou het land mogelijk door Rusland kunnen worden overweldigd, waarbij Europa op zichzelf aangewezen zou zijn. Bovendien toont de Vietnamese geschiedenis hoe kleinere landen strategisch kunnen navigeren tussen grotere rivalen, wat relevant kan zijn voor hedendaagse conflicten.
Tegenwoordig is Vietnam een snelgroeiende economie met meer dan 100 miljoen inwoners en een bloeiende maakindustrie, ondanks het voortduren van een communistisch eenpartijregime met beperkte politieke vrijheden. In het geschiedenisonderwijs blijft de oorlog echter eenzijdig belicht, en de herinnering eraan leeft vooral onder ouderen voort. Jongere generaties richten zich vooral op hun toekomst, vergelijkbaar met leeftijdsgenoten elders in de wereld. Vietnam ontwikkelt zich bovendien tot een populaire toeristenbestemming, wat mede leidt tot een minder vijandige houding ten opzichte van de Verenigde Staten.