Verkiezingswinst van uiterst rechts in Chili is teken voor heel Latijns-Amerika

In dit artikel:

José Antonio Kast won vannacht de Chileense presidentsverkiezing en wordt daarmee de meest rechtse leider van het land sinds Augusto Pinochet. In zijn toespraak zei hij kort: "Chili heeft gekozen voor verandering." Zijn overwinning weerspiegelt een bredere beweging naar rechts in Latijns-Amerika, vooral gedreven door zorgen over veiligheid en migratie.

In veel landen van de regio bepaalt georganiseerde misdaad het dagelijkse leven: bendes, drugsnetwerken en geweld hebben de afgelopen jaren sterk aan invloed gewonnen. In Chili ervaart slechts een derde van de bevolking zich ’s avonds veilig, en criminaliteit staat voor bijna twee derde van de kiezers bovenaan de agenda. Kast speelde hierop in met harde beleidsbeloften: inzet van het leger tegen misdaad, meer gevangenissen en massale uitzettingen van naar schatting 300.000 ongedocumenteerde migranten. Hij haalt inspiratie uit de aanpak van Nayib Bukele in El Salvador en heeft recent contact gehad met diens minister van Veiligheid. Rechtse politici leggen migratie vaak direct in verband met de aanwezigheid van criminele groeperingen zoals de Venezolaanse Tren de Aragua.

De aantrekkingskracht van autoritaire of hardhandige leiders neemt onder bepaalde groepen — vooral jongeren — toe; uit onderzoek van Latinobarómetro blijkt dat velen niet bezwaren hebben tegen leiders die met strikte middelen orde scheppen. Dat verklaart deels waarom dit jaar in meerdere landen rechts succes boekte en waarom dezelfde toon komend jaar ook in Peru, Colombia en Costa Rica kansrijk lijkt.

Toch zijn er belangrijke grenzen: de Chileense democratische instellingen zijn sterker ingebed na het Pinochet-tijdperk, en Kast heeft geen parlementaire meerderheid. Hij zal dus samen moeten werken met gematigdere partijen, wat zijn plannen kan matigen. Desondanks is zijn verkiezing een duidelijk signaal dat de rechtsverschuiving in Latijns-Amerika doorzet.