Verkiezingen zullen Prinsjesdag stempelen

In dit artikel:

Parlementair historicus Bert van den Braak relativeert de huidige politieke noodsituatie: vergelijkbare schaarse meerderheden bestonden eerder, bijvoorbeeld in 2010 toen CDA en CU met 26 zetels tijdens Prinsjesdag ook een begroting presenteerden terwijl de formatie liep. Toch is de context nu anders: een dubbele kabinetscrisis heeft het demissionaire kabinet sterk verzwakt en van de oorspronkelijke regeringscoalitie resteren slechts twee partijen met samen 32 zetels in de Tweede Kamer.

De komende weken zijn cruciaal. Over zes weken zijn er verkiezingen; de zittende Kamer stopt over ongeveer tweeënhalve week met reguliere debatten om zich op de campagne te richten. Daardoor zal de Tweede Kamer in nieuwe samenstelling uiteindelijk over de Prinsjesdagplannen beslissen, wat het bewerkstelligen van grote wijzigingen vóór de stembusgang onwaarschijnlijk maakt.

De uitgelekte maatregelen laten zien dat het kabinet onder meer de accijnskorting op benzine, diesel en lpg verlengt (ongeveer 20 cent per liter), wat de schatkist circa 1,7 miljard kost. Ook blijft de onderwijskansenregeling (circa 177 miljoen euro voor extra bijlessen, kleinere klassen en begeleiding vmbo) overeind, een stap terug na eerder geschonden afspraken met oppositiepartijen. Een financieringsbron is het laten varen van de herinvoering van rode diesel — een belangrijke formatieafspraak voor BBB.

Oppositiefracties dringen erop aan dat het demissionaire kabinet zich beperkt tot urgente zaken; premier Schoof erkent die terughoudendheid. Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen zullen verkiezingsprogramma’s veelal de toon zetten (discussies over bijvoorbeeld de hypotheekrenteaftrek liggen klaar). De uitkomst van de verkiezingen zal in sterke mate bepalen of en hoe de Prinsjesdagplannen worden aangepast en welke coalitievorming of stijl van oppositie (onder meer bij PVV-leider Wilders) daarna mogelijk is.