Verken serieus een monstercoalitie van D66-PVV-GLPVDA en VVD
In dit artikel:
In het EO-programma Een Buitengewoon Gesprek stelde Lotje — iemand met een psychische aandoening die BN’ers en politici bevraagt — de prikkelende vraag wanneer er in de Tweede Kamer een verbod op telefoongebruik zal gelden, zoals op steeds meer scholen. Politici als Mirjam Bikker, Rob Jetten en Frans Timmermans herkenden schaamteloos dat volksvertegenwoordigers het goede voorbeeld moeten geven; het fragment bood menselijke, ontwapenende televisie.
Tegelijkertijd maakten de gebruikelijke tv-debatten een slechte indruk: chaotisch, vol ingestudeerde oneliners en geregisseerde antwoorden door spindoctors en voorlichters. Centraal in de campagne stond het thema ‘uitsluiting’: meerdere partijen — CDA, D66, GroenLinks-PvdA en VVD — sloten samenwerking met de PVV uit, de VVD wilde niet met GroenLinks-PvdA, D66 hield JA21 op afstand, terwijl BBB niemand uitsloot. Kleine partijen die zichzelf marginaliseerden verdwenen snel uit zicht.
De schrijver pleit voor structurele verandering: bij landelijke verkiezingen zouden kiezers twee stemmen moeten krijgen — één voor een partij en één voor een voorkeurscoalitie — zodat partijen vooraf duidelijk maken met wie ze willen samenwerken en waarover. Die extra transparantie zou dwingen tot eerlijkere beloften en realistische verwachtingen over coalitievorming.
Persoonlijk leidde de teleurstelling bij de auteur tot een blanco stem; wel telde die voor opkomst maar niet voor zetelverdeling. D66 kwam, aldus de schrijver, sterker uit de strijd tegenover de PVV en heeft verkenner Wouter Koolmees aan het roer van de verkenningen. Hoewel uitsluiting van de PVV procedureel verdedigbaar is, baart het uitsluiten van bijna twee miljoen kiezers zorgen. Daarom stelt de auteur voor om — gezien de complexe uitslag — tenminste te onderzoeken of een brede, paarsachtige meerderheidscoalitie van de grootste partijen (een blok van circa 94 zetels) haalbaar is, om zo polarisatie te verminderen en urgente vraagstukken zoals klimaat, migratie, woningmarkt en zorg breed gedragen aan te pakken.
Kortom: in plaats van voorgekookte vijandbeelden pleit het stuk voor meer openheid in coalitievoorkeuren en moed om politieke tegenstellingen te overstijgen, juist in het belang van de democratische stabiliteit.