'Verantwoordelijkheid nemen voor het landsbelang.' Plechtige woorden. Alsof dit hele debat niet draaide om profilering
In dit artikel:
De plenaire zaal van de Tweede Kamer lijkt steeds meer op een tv-studio waar partijen zenden naar hun achterban in plaats van echt met elkaar te debatteren. Dat beeld stond centraal tijdens het debat afgelopen woensdag, waarin demissionair premier Dick Schoof herhaaldelijk probeerde te sussen met de woorden "Hier wordt geen ruzie over gemaakt", maar die woorden deden meer denken aan show dan aan inhoudelijke reflectie.
Aanleiding is de nasleep van de val van het kabinet in juni en het vertrek van de PVV, waardoor de portefeuille Asiel en Migratie een bittere twistappel werd. VVD, NSC en BBB gingen zo fel om die post strijden dat er uiteindelijk drie ministers werden aangesteld op het kleine nieuwe ministerie: Mona Keijzer (BBB), Eddy van Hijum (NSC) en David van Weel (VVD). Toen NSC afgelopen vrijdag het kabinet verliet en minister Caspar Veldkamp van Buitenlandse Zaken opstapte, kwam die constructie opnieuw op losse schroeven te staan. CDA-leider Henri Bontenbal vroeg retorisch of één minister niet volstond, waarmee hij de absurdische situatie blootlegde.
Veel sprekers roemden het landsbelang en pleitten voor verantwoordelijkheid, maar de optredens leken vooral bedoeld voor het electoraat. BBB-leider Caroline van der Plas sprak over het vermijden van "politiek theater", maar haar bijdrage werd direct op sociale media gedeeld en daarmee primair als profilering ingezet. Het debat illustreerde hoe verantwoording niet langer alleen in de Kamer wordt afgelegd; grote verklaringen en kruistochtretoriek vinden plaats in talkshows en op platforms als X, terwijl de officiële Handelingen minder het levendige verslag van de politieke strijd zijn die ze ooit waren.
De breuk met NSC werd deels toegeschreven aan meningsverschillen over sancties tegen Israël. Veldkamp zou geen ruimte hebben gezien voor verdere sancties, een standpunt dat al eerder via media-optredens van VVD- en BBB-politici was verwoord. VVD-leider Dilan Yeşilgöz probeerde tijdens het debat afstand te nemen van aanleiding en daadkracht te tonen, maar zij stemde uiteindelijk niet mee met Kamervoorstellen — een voorbeeld van woorden die niet altijd met daden overeenkomen.
Ook de oppositie gedraagt zich electoraal: JA21 kreeg een motie doorgedrukt om de benzineaccijnsverhoging te schrappen zonder een concrete dekking te presenteren. Zo geven partijen populaire maatregelen weg zonder het "zuur" van de financiële consequenties te benoemen.
Kort gezegd: de Kamer functioneert steeds meer als toneel voor mediavoorstellingen. Ministerposten en mediabelangstelling worden ingezet om zichtbaarheid en electoraal profijt te behalen, terwijl inhoudelijke verantwoording, reflectie en het werk van parlementaire controle naar de achtergrond verdwijnen. Premier Schoof benadrukte terughoudendheid en bescheidenheid van zijn uitgeklede kabinet, maar veel toespraken wekten de indruk van zelfbevestiging in plaats van zelfkritiek — een ontwikkeling met gevolgen voor de kwaliteit van de democratische besluitvorming in Nederland.