Veendammer Jacobus Pieter van Bruggen ontwierp en bouwde de nieuwe Maastunnel. 'Het verzet redde de tunnel van de Duitsers'
In dit artikel:
Jacobus Pieter van Bruggen (veendammer, 1896) was de hoofdontwerper en projectleider van de Maastunnel in Rotterdam, de eerste verkeerstunnel van Nederland. Omdat de Willemsbrug begin 20e eeuw het toenemende verkeer niet meer aankon, besloot de stad een ondergrondse verbinding te graven volgens moderne Amerikaanse voorbeelden: één brede tunnelbuis met vier rijbanen voor auto’s en een aparte buis voor fietsers en voetgangers.
De bouw begon op 15 juli 1937 onder burgemeester Pieter Droogleever Fortuin en kostte uiteindelijk 19,1 miljoen gulden. De uitvoering lag bij de Bouwcombinatie N.V. Maastunnel, een samenwerkingsverband van vijf aannemers. Van Bruggen, opgeleid als civiel ingenieur in Delft en sinds 1924 werkzaam in Rotterdam, ontwierp de tunneldelen met een rechthoekig profiel. Dat was technisch innovatief: platte wanden maakten het eenvoudiger en goedkoper om leidingen en kabels weg te werken dan bij de tot dan toe gebruikelijke ronde buizen.
Voor de afgezonken constructie werden negen betonnen zinkstukken gemaakt, elk ruim 61 meter lang, bijna 25 meter breed en 8,40 meter hoog; volgens het artikel woog ieder stuk 15.000 kg. Het nauwkeurig positioneren van die elementen vroeg om meer dan honderd mensen die met gekleurde vlaggetjes communiceerden. Het eerste stuk werd op 30 november 1939 afgezonken; door vorst en ijs kon het tweede pas op 15 maart 1940 geplaatst worden en kort daarna onderbrak de Duitse inval de werkzaamheden.
De tunnel ontsnapte aan het bombardement op Rotterdam en de aanleg ging onder bezetting door. Van Bruggen liep op 20 januari 1941 als eerste van noord naar zuid door de kale tunnel. Voor de afwerking werden onder meer 80.000 keramische tegels van Petrus Regout gebruikt en 32 grote ventilatoren geïnstalleerd. Een CO-meetinstallatie arriveerde op 8 mei per stoomschip Veendam uit Amerika, maar liep vertraging op na een loodsbrand; ook roltrappen, liften, verlichting en brandbeveiliging vergden tijd.
De officiële opening vond plaats op 14 februari 1942; opvallend waren drie jongens die meteen als eersten via de roltrappen de tunnel doorkruisten. Aan het einde van de oorlog lagen er springladingen in de tunnel, maar personeel en verzetsmensen maakten deze onschadelijk; na de bevrijding werd de Maastunnel op 19 mei 1945 opnieuw geopend.
Van Bruggen verliet later de gemeentelijke dienst, werd in 1953 partner bij het bureau van Ad van der Steur en medeoprichter/voorzitter van ingenieursbureau Nedeco. Hij overleed medio jaren tachtig op hoge leeftijd. De Maastunnel blijft de oudste afgezonken tunnel van Nederland en wordt tegenwoordig dagelijks door ruim 75.000 motorvoertuigen en duizenden fietsers gebruikt; vanaf 4 maart 2025 geldt een maximale voertuighoogte van 3,90 meter vanwege lage viaducten in de tunneltraverse. Bron: Jan Nico Wilkens, Veenkoloniale Volksalmanak (2023).