Veeg uit de pan en een 'krul van de juf': EU-kandidaat-lidstaten krijgen rapport
In dit artikel:
De Europese Commissie ziet een "realistische kans" dat het EU‑gezelschap binnen vijf jaar groeit van 27 naar circa 31 lidstaten. In het jaarlijkse voortgangsverslag voor kandidaat‑landen krijgen Moldavië, Montenegro, Oekraïne en Albanië de beste beoordelingen; Servië en Georgië krijgen zware kritiek en Bosnië‑Herzegovina, Noord‑Macedonië en Kosovo laten weinig voortgang zien.
De Commissie wil dat toekomstige toetredingsverdragen strengere waarborgen bevatten zodat verworvenheden op het gebied van rechtsstaat, democratie en grondrechten ook ná toetreding blijvend zijn. Het toetredingsproces verloopt via 35 onderhandelingshoofdstukken: landen moeten die één voor één openen en afsluiten. Montenegro ligt volgens Brussel op koers om eind 2026 het toetredingsverdrag te tekenen; Albanië mikte op 2027 en Moldavië en Oekraïne op 2028. EU‑buitenlandchef Kaja Kallas benadrukte dat het proces op verdiensten gebaseerd moet blijven: "Het moet en zal een op verdiensten gebaseerd proces blijven."
Moldavië — kandidaat sinds 2022 — boekte de grootste vooruitgang ondanks druk en hybride dreigingen, aldus de Commissie. Albanië kreeg lof voor "ongekende vooruitgang" maar moet de politieke dialoog inclusiever houden om het toetredingstempo vast te houden. Montenegro werkt aan afronding van de laatste hoofdstukken en kan volgens de EU vroegtijdig klaar zijn.
Servië krijgt een waarschuwing: hoewel er stappen zijn gezet, bijvoorbeeld bij mediawetgeving, moet het land de vrijheid van meningsuiting en academische vrijheid herstellen. Servische autoriteiten zouden protesten herhaaldelijk hebben weggezet als door het buitenland aangestuurde 'kleurenrevolutie', waarmee publieke zorgen werden gediskwalificeerd. Het feit dat Servië Russische staatsburgers Serbische paspoorten verstrekt — wat vrij reizen mogelijk maakt — ziet de EU als een potentieel veiligheidsrisico.
Georgië wordt sterk terechtgewezen en is volgens EU‑commissaris Marta Kos "alleen nog in naam beschouwd als kandidaat‑lidstaat". Na het besluit van de regeringspartij Georgische Droom om toetredingsgesprekken op te schorten, vonden er massale dagelijkse demonstraties plaats; EU‑ambassadeur Pawel Herczynski concludeerde dat Georgië geen traject naar EU‑lidmaatschap volgt, noch richting 2030.
Oekraïne krijgt waardering voor het doorvoeren van ingrijpende hervormingen ondanks de oorlog, maar de Commissie waarschuwt dat hervormingen op het terrein van de rechtsstaat en anticorruptie sneller en consequenter moeten verlopen. Een controversiële wet die de onafhankelijkheid van twee anticorruptie‑instanties beperkte, zorgde voor EU‑kritiek en binnenlandse protesten; president Zelensky keerde later het besluit deels terug.
De oorlog in Oekraïne en geopolitieke spanningen hebben de noodzaak van uitbreiding volgens Brussel vergroot: uitbreiding wordt gepresenteerd als strategische investering om de EU’s positie op het wereldtoneel te versterken. Kroatië is het jongste voorbeeld (toetreding 2013); nu staan meerdere West‑Balkanlanden en oostelijke partners in de rij, maar hun vooruitgang verschilt sterk.