Van Gogh in conflict met Rijk: 'We zijn geen subsidieslurpers, maar willen het onderhoud regelen'
In dit artikel:
Het Van Gogh Museum waarschuwt dat sluiting dreigt als er dit jaar geen extra geld voor groot onderhoud komt. Directeur Emilie Gordenker zei in een telefonisch interview vanuit het Verenigd Koninkrijk dat de technische installaties sterk verouderd zijn en het gebouw dringend ingrijpend onderhoud en verduurzaming nodig heeft. Zonder een oplossing kan het museum in 2028 mogelijk de deuren moeten sluiten.
Het conflict draait om de financiering: het museum ontvangt nu 8,5 miljoen euro per jaar van het Rijk, maar rekent voor de geplande renovatie—ingeschat op 104 miljoen euro—op structureel meer. Gordenker verwijst naar een afspraak uit 1962 met de nazaten van Vincent van Gogh: in ruil voor langdurig bruikleen van de familiecollectie zou de Nederlandse staat zorgen voor de bouw en het onderhoud van het museumgebouw. Volgens het Van Gogh Museum houdt het Rijk die verplichting niet na; het ministerie van OCW wees een verzoek om extra middelen af, waarop het museum bezwaar maakte en in beroep ging.
Concreet vraagt het museum een relatief bescheiden verhoging van de onderhoudssubsidie: ongeveer 2,5 miljoen euro extra per jaar. Volgens Gordenker dekt dat niet alleen de begroting voor de geplande werkzaamheden in 2028–2031, maar voorkomt het ook een structureel tekort op de lange termijn. Het totale gat voor onderhoud, vervanging en investeringen wordt door het museum geschat op circa 30 miljoen euro; daarvan zou de hogere jaarlijkse subsidie een oplossing kunnen bieden. Een deel van de 104 miljoen is bovendien bestemd voor wettelijk verplichte verduurzaming.
Gordenker benadrukt dat het museum niet louter afhankelijk is van subsidies—ongeveer 85 procent van de inkomsten komt uit eigen exploitatie—maar dat het bij dit soort flink ingrijpende renovaties om panden gaat die eigendom zijn van het Rijk. Ze zegt: “Afspraak is afspraak.” Ze waarschuwt ook dat vertragingen door juridische procedures (zoals bij de Raad van State) de timing van de start in 2028 in gevaar kunnen brengen.
De fysieke staat van het gebouw is volgens haar zorgwekkend: onderdelen zijn moeilijk te vervangen, liften en roltrappen falen regelmatig en soms worden tweedehands onderdelen via Marktplaats gekocht. Hoewel het museum nu nog open blijft en het dagelijkse onderhoud doorgaat, is op termijn uitgebreide renovatie noodzakelijk om zowel veiligheid als exploitatie op peil te houden.
Als context: het museumgebouw is respectievelijk circa 50 jaar (hoofdgebouw) en 25 jaar (tentoonstellingsvleugel) oud en is in de afgelopen jaren niet fundamenteel aangepakt. Gordenker vergelijkt de situatie met eerdere functies waar groot onderhoud beter was gepland en roept het Rijk op om mee te financieren zodat het museum voor toekomstige generaties veiliggesteld blijft.