Van gesmolten pinguïn tot nep-presentatrice: wat media leerden van experimenten met AI
In dit artikel:
In de Nederlandse mediasector zijn redacties sinds de komst van ChatGPT en generatieve AI volop aan het experimenteren met nieuwe toepassingen. Omroep Brabant maakte in mei 2024 het meest spraakmakende experiment door een AI-kloon te ontwikkelen van presentatrice Nina van den Broek. Deze digitale versie moest videoversies van nieuwsartikelen mogelijk maken, gericht op slecht lezende doelgroepen en jongeren, met als doel tijd en kosten te besparen. Hoofdredacteur Renzo Veenstra gaf aan dat men bewust koos voor een kloon van een bekend gezicht met een herkenbaar Brabants accent om de regionale identiteit te behouden. Hoewel het experiment veel reacties opriep – jongeren reageerden positief, terwijl oudere kijkers het soms verwarrend vonden – bleek het proces achter de schermen nog veel handmatig werk te vergen, wat leidde tot een tijdelijke stop van AI-Nina.
Bij DPG Media werden AI-tools ingezet om journalistieke processen te ondersteunen, zoals het genereren van suggesties voor koppen en het verbeteren van teksten. Innovatiemanager Lars Anderson waarschuwt echter dat AI nu nog niet het creatieve vermogen van echte schrijvers heeft en vaak generieke alternatieven biedt die de unieke stijl van journalisten verdringen. Daarnaast benadrukt hij dat AI vooral een hulpmiddel moet zijn, geen vervanging van menselijke keuzes. Ook bij de NOS wordt AI ingezet, bijvoorbeeld om nieuwsarchieven beter doorzoekbaar te maken, maar het gebruik leverde soms onverwachte problemen op. Zo belandde een door AI gegenereerde nep-foto met vervormde pinguïns in het zesuurjournaal, wat de gevaren van onkritisch gebruik onderstreept. Daarom ontwikkelde de NOS een digitale cursus om redacties bewust te maken van AI-toepassingen en valkuilen.
Over het algemeen tonen redacties zich enthousiast over de meerwaarde van AI als efficiëntieverbetering en inspiratiebron, maar ze ervaren ook dat de technologie zich nog ontwikkelt en kritisch gebruik vereist. Daarnaast speelt het publiek een belangrijke rol: terwijl sommige lezers en kijkers AI-content waarderen vanwege toegankelijkheid en snelheid, verlangt een ander deel naar authentieke, door mensen gemaakte journalistiek. Omroep Brabant werkt nu aan verdere automatisering om de productie van video’s soepeler te laten verlopen en staat open voor nieuwe AI-initiatieven, zonder de exacte toekomstplannen al prijs te geven. Deze ervaringen illustreren zowel de kansen als de uitdagingen die generatieve AI biedt binnen de journalistiek, waarbij menselijke controle cruciaal blijft.