Van FrieslandCampina tot kerncentrales - de Noordzee als afvoerputje
In dit artikel:
Sinds twee weken geldt boven Texel een nieuwe veiligheidszone: schepen moeten zich melden bij de kustwacht en worden begeleid, en bij slechte weersomstandigheden moet het gebied boven de Wadden worden gemeden. Die maatregel volgt op de MSC Zoe‑ramp van mei 2019, toen 342 containers overboord sloegen en stranden vol afval achterlieten — maar de grotere, vaak onzichtbare vervuiling komt van land.
Grote hoeveelheden stedelijk afvalwater, landbouwgif, microplastics en industriële chemicaliën spoelen via rivieren de Noordzee in. Daarnaast bestaan er nog directe lozingen, zelfs in beschermde gebieden zoals de Waddenzee: ongeveer zestig bedrijven, onder wie FrieslandCampina, hebben vergunningen om afvalwater en chemische resten direct te lozen. Die vergunningen zijn grotendeels gebaseerd op verouderde regels en houden geen gelijke tred met nieuwe milieueisen en wetenschappelijke inzichten. Controle schiet tekort — lozingsrapportages zijn onvolledig, inspecties weinig frequent en vergunningen worden vaak stilzwijgend verlengd. Waddenvereniging en MOB voeren daarom actie en procederen om de uitstroom te stoppen.
Het probleem kent een grensoverschrijdende component: recent raakte de Britse zuidkust bezaaid met miljoenen plastic korrels nadat een filter bij waterbedrijf Southern Water faalde. Vrijwilligers ruimen op, maar veel korrels drijven nog. Ook vervuiling van buitenlandse bedrijven kan Nederland raken; de rechtbank Zeeland-West-Brabant gaf deze week de Nederlandse Vissersbond groen licht om zowel de Belgische als de internationale tak van chemiereus 3M voor de Nederlandse rechter te dagen wegens jarenlange PFOS‑vervuiling van de Westerschelde. PFOS is persistent en schadelijk voor ecosysteem en visserij.
Diezelfde Westerschelde staat centraal in de discussie over nieuwe kerncentrales; plannen om koelwater in dit Natura 2000‑gebied te lozen roepen ecologische en juridische zorgen op. Lozingen kunnen temperaturen doen stijgen en zuurstofniveaus verlagen, met gevolgen voor visbestanden en biodiversiteit. Rapporten waarschuwen al anderhalf jaar, maar het ministerie van Klimaat en Groene Groei deelt die waarschuwingen niet met de Kamer en lijkt vast te houden aan bouwplannen. Onder Zeeuwen groeit de bereidheid tot juridische actie — actiegroepen zoals Terneuzen tot de Kern mobiliseren steun — terwijl demissionair minister Hermans ruimte openhoudt voor enorme koeltorens van 200 meter. Als die centrales er komen, lijkt het erop dat of het Zeeuwse landschap, of het Zeeuwse water de prijs zal betalen.