Van eenhoorn tot whisky. Reis door Schotland, het land van de spirits

In dit artikel:

Chauffeur Jack Stravaiger fungeert als gids door de Schotse Hooglanden rond Inverness en gebruikt onderweg verhalen over traditie, mythes en drank om de lokale identiteit te duiden. In traditionele kilt en met sporran en sgian-dubh vertelt hij over symbolen als tartan en de eenhoorn — het mythische embleem van puurheid, kracht en onafhankelijkheid — en wijst hij op bezienswaardigheden langs de route: van kleine dorpen en shortbread-bakkerijen tot standbeelden en uitgestrekte heidevelden.

Historische pijnpunten verklaren veel van de Schotse hartstocht voor cultuur: de Slag bij Culloden (1746) leidde tot de onderdrukking van clantradities en het verbod op wapens, doedelzak en Gaelic. Vervolgens zorgden de Highland Clearances (ca. 1750–1860) voor massale verdrijvingen van boeren, vaak vervangen door schapenhouderij, met honger en dood als gevolg. Die traumatische geschiedenis ligt ten grondslag aan de sterke hedendaagse binding met tradities en onafhankelijkheidsgevoel.

Culturele herleving en lokale trots zitten ook in hedendaagse initiatieven: Bruce MacGregor transformeerde zijn vaders garage in MacGregor’s Bar in Inverness, met Schotse muziek, whisky-cocktails en een theatrale presentatie van geschiedenis; de pub won meerdere malen landelijke prijzen. Culinaire én toeristische highlights lopen van haggis (ook in vegetarische varianten) tot muziekavonden en whiskyproeverijen.

Speyside, de regio langs de rivier de Spey, is een hoogtepunt voor whiskyliefhebbers: ongeveer een derde van de Schotse distilleerderijen staat hier, zo’n vijftig stuks, waaronder Cardhu. Cardhu heeft een bijzondere achtergrond: opgericht in 1811 door Helen Cumming en later voortgezet door haar dochter Elizabeth; de distilleerderij levert onder meer single malt die gebruikt wordt in blends als Johnnie Walker. Bezoekers kunnen rondleidingen, proeverijen en winkels verwachten — een aantrekkelijk ‘whisky-huwelijk’ tussen lokale makers en grote merken.

Landschap en bereikbaarheid: de Highlands beslaan een gebied ter grootte van België maar huisvesten slechts circa 230.000 mensen. Wegen zijn smal met veel ‘passing places’, kastelen zijn minder frequent dan men zou denken (veel zijn in verval geraakt of afgebroken), en natuur- en wildlifekansen zijn groot — Inverness ligt aan Moray Firth en biedt dolfijnen, zeehonden en vogelrijkdom, onder meer via cruises met operators als Dolphin Spirit.

Praktische tips en plekken om te bezoeken: het Culloden Visitor Centre en de slagvelden, Brodie Castle (een van de weinige kastelen in de regio die bewaard bleef), Inverness Castle (geraamd heropenend eind 2025), Leakey’s Bookshop en cafés zoals Birch, de Malt Whisky Trail in Speyside, en boerderijen als Thorabella Farm met uiteenlopende dieren. Aanraders voor verblijf zijn onder meer Hotel 1881 in Archiestown en The Dowans Hotel in Aberlour.

Reispraktisch: sinds april 2025 is voor reizen naar het Verenigd Koninkrijk een UK-ETA vereist; deze elektronische reistoestemming kan online aangevraagd worden en kost £16. Een luchtig maar nationaal icoon naast whisky is Irn Bru — een oranje frisdrank die populair is in Schotland, met een unieke smaak en ironisch genoeg zonder ijzer of brouwproces.

Kortom: de Highlands bieden een mix van ruige natuur, diepgewortelde geschiedenis, levende tradities en een uitbundige whiskycultuur — een regio die door zijn verleden uniek aandoet en die bezoekers een compact maar rijk kijkje geeft in wat Schotland vandaag de dag betekent.