Van 41 naar 11 piekbelasters: Vlaanderen schrapt in 'rode lijst' van veebedrijven met grootste stikstof-impact
In dit artikel:
De Vlaamse regering heeft de lijst met landbouwbedrijven die als piekuitstoters van stikstof werden aangemerkt fors ingekort: van 41 naar 11 bedrijven. Dat maakte het kabinet van milieuminister Jo Brouns bekend, nadat de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) de impactscores van de bedrijven opnieuw berekende met recentere data. Waar vorige beleidsbeslissingen uitgingen van sluitingen tegen 2025 en uitkoopregelingen, hoeven de overgebleven bedrijven nu niet per definitie te stoppen; ze krijgen evenwel tot het einde van hun vergunning, maar uiterlijk tot 2030, om hun uitstoot substantieel terug te dringen.
De 11 bedrijven zijn allemaal veehouderijen — van mestkalveren en melkvee tot varkens en kippen — en liggen in kwetsbare Natura 2000-gebieden: vier in Oost-Vlaanderen, drie in Antwerpen, drie in Limburg en één in Vlaams-Brabant. Het kabinet zegt dat het niet uitsluitend om uitzonderlijk hoge emissies gaat, maar dat deze bedrijven “de pech” hebben van een ongunstige ligging dicht bij Europees beschermde natuur. Net daarom mag de stikstofbelasting op deze leefgebieden niet verder toenemen; teveel neerslag van stikstof verrijkt en verzuurt de bodem, wat dominante soorten zoals bramen en grassen bevoordeelt en kwetsbare planten, insecten en dieren verdringt.
De herberekening volgde op het stikstofakkoord van eind 2023 en op Brouns’ belofte om de zogenaamde ‘rode lijst’ te herzien. Voor opname gold als criterium dat een bedrijf in de periode 2020–2022 minstens twee jaar verantwoordelijk moest zijn voor de helft of meer van de kritische stikstofneerslag op nabijliggend natuurgebied. De exacte rekenmethode en details publiceert de VLM binnenkort. De ingreep reageert ook op eerdere kritiek uit de landbouwsector dat eerdere lijsten waren gebaseerd op verouderde cijfers van 2015; sindsdien daalde het aantal op de lijst al van meer dan honderd naar 41 in 2023, deels doordat bedrijven stopten of omschakelden.
Voor de betrokken boeren is de boodschap zwaar: minister Brouns erkent dat het veel vraagt om de uitstoot voldoende te verlagen. De overheid stelt wel dat bedrijven de kans krijgen om te investeren in technieken, de bedrijfsvoering te veranderen of de veestapel te verminderen in plaats van gedwongen sluiting. Om te vermijden dat informatie emotioneel of bedrijfstechnisch schade veroorzaakt, publiceert het kabinet geen namen van de 11 bedrijven. De VLM en het kabinet positioneren de maatregel als een meer op maat gemaakte en actuele aanpak om natuur en landbouw te verzoenen binnen de Europese beschermingsregels.