"Vacht!" is zachte roman over behoefte om ergens bij te horen
In dit artikel:
Cobi van Baars’ roman Vacht! draait om Eline, een introverte archiefmedewerkster die zich op haar werkplaats steeds meer buitengesloten voelt. In het voormalige klooster waar ze de papieren nalatenschappen van religieuze gemeenschappen ontsluit, maken dominante collega’s haar het leven zuur: ze fluisteren, bedisselen achter haar rug en geven haar vernederende bijnamen. Eline zoekt naar veiligheid en houvast, maar voelt zich juist onveilig en klein in de kille werksfeer.
Haar toevlucht bestaat uit een terugkerend schaapsthema: ze observeert een kudde bij het archief, kijkt ’s avonds schaapfilmpjes en verzint een imaginaire wollaag die haar beschermt. De titel Vacht! verwijst naar die bezwering waarmee ze zichzelf insult en zich probeert af te schermen tegen vijandigheid. De gedachte aan een herder die ingrijpt symboliseert haar verlangen naar iemand die de conflicten oplost en de groep ordent.
Thematisch onderzoekt Van Baars hunkering naar verbondenheid en de wil om op te gaan in een ander. Seksualiteit en lichamelijke eenwording spelen een belangrijke rol in Elines herinneringen en fantasieën; de auteur legt de nadruk op fysieke intimiteit als ultieme vorm van verlangen. De recensent merkt echter op dat sommige seksuele passages wat onhandig of te expliciet geformuleerd zijn, waardoor de taal soms de literaire toon schaadt.
Religieuze motieven lopen als een draad door het boek: Eline ontsluit archieven van kloostergemeenschappen, en Bijbelcitaten en de metafoor van de herder komen terug. Van Baars, opgegroeid in een traditioneel Rooms-Katholiek Brabants dorp, verweeft die achtergrond subtiel in haar werk. Een terugkerend symbool is de ‘rode flap’ in het archief — een aanduiding die ook als metafoor voor gevaarlijke signalen of ‘rode vlaggen’ in menselijke verhoudingen leest.
De verhaallijn bevat ook een leugen over een liefdesrelatie die Eline inzet om sociaal draagvlak te verwerven; die leugen en de afloop ervan leiden uiteindelijk tot onthulling, genade en nieuwe bondgenootschappen. Vacht! wordt door de recensent omschreven als een zachte, wollige roman: intiem en zorgvuldig geconstrueerd, met bijna elk detail dienstbaar aan het grotere thema, maar niet vrij van stilistische kanttekeningen rond de behandeling van seksualiteit en diepgang van religieuze verwijzingen.