'Universiteiten Groningen, Eindhoven werken samen met hoge militair Israël'
In dit artikel:
De Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) werken mee aan een Europees onderzoeksproject (React) waarin ook een hoogleraar van de Israëlische Technion-universiteit betrokken is die actief is als officier in het Israëlische leger. Het gaat om Shahar Kvatinsky, een luitenant-kolonel die de Israëlische onderzoeksgroep binnen het project leidt. React, dat op 1 november officieel van start gaat en door Groningen wordt gecoördineerd, krijgt ruim 4,5 miljoen euro van de EU en heeft als doel een platform te ontwikkelen dat 'zelfbewust' is op het gebied van energie-efficiëntie, veiligheid en betrouwbaarheid; elf universiteiten nemen deel.
Kvatinsky publiceert zelf berichten en foto’s waarin hij in uniform voorkomt. Hij schreef op social media dat hij na de aanslag van Hamas op 7 oktober 2023 als reservist werd opgeroepen en in Gaza diende, en in 2023–2024 plaatste hij foto’s bij verwoeste gebouwen en met premier Netanyahu. Trouw meldt verder dat zijn naam onder een brief van januari 2024 zou staan waarin enkele officieren de legerleiding opriepen geen humanitaire hulp tot Gaza-Stad toe te laten; Kvatinsky ontkent die brief te hebben ondertekend en benadrukt dat zijn werk binnen React puur civiel zou zijn en gescheiden van zijn militaire taken.
De kwestie komt terwijl Nederlandse universiteiten al onder druk staan door pro-Palestijnse protesten tegen wetenschappelijke samenwerking met Israëlische instellingen. Eerder dit jaar bevroor de TU/e institutionele samenwerkingen met Technion en stelde zij een commissie in om 'gevoelige samenwerkingen' te beoordelen. De TU/e zegt nu dat het nieuws rondom de hoogleraar het project vooralsnog niet beïnvloedt en wijst op eerdere toelichting dat de samenwerking op departementeniveau plaatsvindt en dat er geen direct contact met Technion zou zijn; de TU/e leidt één promovenda binnen het project. De RUG geeft aan niet op de hoogte te zijn geweest van Kvatinsky’s legerbetrokkenheid en zegt bij vermoedens van dual-use risico’s case-by-case onderzoek te laten uitvoeren door het Adviesteam Kennisveiligheid en Sensitieve Partnerschappen.
Dual-use (toepassingen die zowel civiel als militair bruikbaar zijn) is een belangrijke zorg bij dit soort samenwerkingen. Inmiddels hebben meerdere Nederlandse universiteiten banden verbroken of opgeschort; de Universiteit van Amsterdam kondigde aan voorlopig geen nieuwe samenwerkingen met Israëlische instellingen aan te gaan en juridisch te kijken naar mogelijkheden om bestaande projecten te verlaten.