Uitspraak rechter: minister Wiersma misbruikt haar bevoegdheden
In dit artikel:
De rechtbank in Zwolle heeft geoordeeld dat minister van Landbouw Femke Wiersma (BBB) haar bevoegdheden heeft misbruikt door het openbaar maken van een database met dierenaantallen per boerderij tegen te houden. Dit databestand, beheerd door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), bevat milieugegevens die wettelijk verplicht zijn om publiek toegankelijk te zijn. Journalisten van onder meer Follow the Money, NRC en Omroep Gelderland hadden deze informatie in 2022 opgevraagd via de Wet open overheid (Woo), omdat de gegevens cruciaal zijn voor de evaluatie van stikstofbeleid en het inschatten van risico’s zoals stalbranden.
Aanvankelijk was de RVO bereid de informatie vrij te geven, maar minister Wiersma dwong de dienst tot een ommezwaai. Zij verlangde dat de RVO eerst elke individuele boer om een zienswijze zou vragen, een procedure die volgens de rechter onnodig lang duurt en onevenredig duur is. Dit ondanks het feit dat boeren al eerder de gelegenheid kregen om op een vorige publicatie te reageren, waarbij zo’n drieduizend reacties binnenkwamen. De rechtbank vond het aannemelijk dat hernieuwde consultatie geen andere uitkomsten zou opleveren, aangezien het gaat om emissiegegevens die feitelijk en objectief zijn.
De rechter concludeerde dat de minister vooral handelde om de openbaarmaking te vertragen, wat geen rechtmatig doel dient. Hoewel ministers bevoegd zijn eerdere besluiten terug te draaien, mag dit niet zonder geldige grond, en die ontbreekt volgens de rechtbank in deze zaak. Daardoor is Wiersma veroordeeld tot openbaarmaking van de gegevens, al is het nog onduidelijk of dit direct zal gebeuren vanwege mogelijke beroepsprocedures. Een woordvoerder van de minister gaf aan dat de uitspraak wordt bestudeerd en verdere stappen worden overwogen.
Deze zaak speelt binnen een bredere context waarin de landbouwsector onder toenemende druk staat vanwege de schaarse ruimte en ecologische belangen, zoals stikstofreductie en dierenwelzijn. Het openbaar maken van dergelijke gegevens wordt door journalisten en milieubewegingen gezien als essentieel voor transparantie en het effectief monitoren van landbouwpraktijken.