Uitgever Wouter van Gils (1953-2025) bracht de filosofie bij een groter publiek

In dit artikel:

Wouter van Gils, onlangs overleden, speelde decennialang een bepalende rol in de verspreiding van filosofie in Nederland als uitgever bij Boom Amsterdam. Na een start als student en boekverkoper in Tilburg – waar hij een klein handelinkje (Krities Informatie Sentrum) runde en zo filosofische pockets en uitgeverijen naar de studieplaatsen bracht – maakte hij carrière als schrijver, promovendus op Jean Baudrillard en uiteindelijk als invloedrijk uitgever. Hij werd kort na zijn afscheid van Boom benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau; zijn overlijden volgde onverwacht kort daarna.

Van Gils gaf de Nederlandse lezer toegang tot belangrijke filosofische werken door strenge eisen aan vertaling en vormgeving te koppelen aan commercieel inzicht. Onder zijn leiding verschenen vertalingen van grote namen als Descartes, Hobbes, Foucault en Arendt, en vooral omvangrijke, zorgvuldige Nederlandse edities van Immanuel Kant. Waar sommige academici pleiten voor publicatie in het Engels vanwege bereik, vond Van Gils het essentieel dat kernteksten ook in het Nederlands beschikbaar zouden zijn — iets wat hij praktisch mogelijk maakte.

Twee projecten illustreren zijn impact het best. Ten eerste: de haalbaarheid van een Nederlandse vertaling van Kants Kritiek van de zuivere rede — een monumentaal en ingewikkeld werk — bleek geen utopie maar een succes, zowel qua uitvoering als qua verkoop. Ten tweede: de 2005 Kruidvat-Filosofiebox, een betaalbare bundel van ca. 3.000 pagina’s met originele teksten uit 25 eeuwen westerse en oosterse filosofie, die filosofie letterlijk in de drogisterijschappen bracht. De box was binnen dagen uitverkocht en kreeg een tweede druk; later verscheen er een speciale boekhandelseditie. Dit project combineerde inhoudelijke ernst met slimme marktpositionering en vergrootte het publiek enorm.

Het brede culturele effect van Van Gils’ werk is merkbaar: filosofie groeit in Nederland — meer studenten, filosofie als examenonderdeel, publieke denkers en leesclubs tot in gevangenissen. Dat succes is mede te danken aan de beschikbaarheid van degelijk bewerkte Nederlandstalige bronnen die Van Gils mogelijk maakte. Zijn unieke mix van inhoudelijke vakmanschap, netwerkvaardigheid en zakelijk gevoel maakte hem een sleutelfiguur in het Nederlandse boekenvak en in de verspreiding van filosofische ideeën.