Uitgerekend de EO noemt satanisch ritueel misbruik in nieuwe docuserie een complot
In dit artikel:
De EO brengt vanaf maandag 25 augustus de documentaireserie Het Complot uit, waarin wordt nagespeeld en geanalyseerd hoe de complottheorie over satanisch ritueel misbruik van kinderen in Bodegraven uitgroeide tot een nationaal verschijnsel. De omroep positioneert de serie als een onderzoek naar hoe complotten ontstaan en samenlevingen kunnen ontwrichten en baseert zich onder meer op de Landelijke Expertisegroep Bijzondere Zedenzaken (LEBZ), die stelt dat er geen bewijs is gevonden voor ritueel misbruik in Nederland of elders.
Tegen die inhoud stuurde Stichting Misbruikt!, samen met drie andere belangenorganisaties voor slachtoffers, een brandbrief naar de EO met het verzoek de uitzending te blokkeren. De organisaties vinden dat de makers impliceren dat satanisch ritueel misbruik niet voorkomt en slachtoffers wegzetten als complotdenkers of fantasten — iets wat volgens hen schadelijk is voor mensen die daadwerkelijk trauma hebben ondergaan. In hun brief wijzen zij op diverse onderzoeksrapporten, dossiers en veroordelingen uit landen als Nederland, Groot-Brittannië, Canada en Marokko waar ritueel misbruik volgens hen wel is vastgesteld.
De discussie spitst zich toe op welke bronnen en deskundigen het juiste beeld geven: naast de LEBZ-documentatie bestaan er rapporten (onder andere uit Groot-Brittannië) en journalistieke stukken die wél spreken van gevallen van misbruik binnen rituele contexten. Na ontvangst van de brandbrief verwijderde de EO de bronnen die in de vooraankondiging waren genoemd, waaronder een verwijzing naar Stichting Skepsis.
Ook binnen politiekringen speelt het onderwerp: in een veelbesproken handreiking over complottheorieën wordt satanisch ritueel misbruik expliciet onder complotdenken geschaard, wat door critici als een manier wordt gezien om meldingen te bagatelliseren. Het thema is daarnaast besproken door oud-agent Dennis Spaanstra in een gesprek met Pieter Stuurman, dat online te vinden is.
Kort samengevat: de docuserie wil laten zien hoe complotten zich verspreiden, maar stuit op felle weerstand van slachtofferorganisaties die vrezen dat de film feitelijke gevallen van ritueel misbruik miskent en daardoor slachtoffers verder schaadt. De controverse draait om wisselende interpretaties van bewijs, de keuze van bronnen en de balans tussen het ontleden van complotvorming en het erkennen van daadwerkelijk gepleegd misbruik.