Uitbraak vogelgriep veel groter en heftiger dan in vorige jaren

In dit artikel:

Europese wetenschappers waarschuwen dat dit winters seizoen een uitzonderlijk zware golf van hoogpathogene vogelgriep (HPAI) veroorzaakt, vooral onder wilde vogels en pluimvee. In een rapport voor de Europese voedselveiligheidsautoriteit (Efsa) concluderen zij dat de viruscirculatie sinds september veel sneller is toegenomen dan in voorgaande jaren en dat pluimveehouders extra maatregelen moeten nemen: strengere hygiëne en strak naleven van ophokplicht.

Tussen 6 september en 28 november 2025 werden 2.454 besmettingshaarden bij wilde vogels gemeld, met concentraties in Duitsland, het Verenigd Koninkrijk (excl. Noord-Ierland), Frankrijk en Nederland. Veruit de meeste dode dieren zijn eenden (circa 40%), gevolgd door ganzen, zwanen, roofvogels en meeuwen. Dit patroon wijkt af van eerdere uitbraken toen vooral zeevogels (73%) werden getroffen; mogelijke verklaring is dat veel volwassen vogels twee jaar geleden immuniteit opbouwden, terwijl recent geboren jongen, vooral eenden, die bescherming niet hebben.

Het aantal uitbraken onder wilde vogels en in stallen ligt nu vier keer hoger dan in 2024 en negen keer hoger dan in 2023; vergeleken met 2022 is het aantal infecties ongeveer twee keer zo hoog, en drie keer hoger dan in 2021. In Europa werden in de laatste drie maanden 367 pluimveebedrijven getroffen. Waar eerdere uitbraken vaak van bedrijf-op-bedrijf leken te komen (68%), lijkt dit seizoen de besmettingsroute vooral via wilde vogels te verlopen: 80,7% van de staluitbraken wordt toegeschreven aan contact met wilde vogels. Een mogelijke verklaring is de hoge prevalentie van het virus in de wilde vogelpopulatie en/of verbeterde voorzorgsmaatregelen op bedrijven.

In Nederlandse stallen zijn vooral kippen geraakt; Nederland heeft ongeveer 90 miljoen kippen en 1 miljoen ganzen en eenden. Europees gezien betroffen de meeste stalgevallen kalkoenen (20,9%), daarna kippen (11,7%), tamme eenden (4,9%) en tamme ganzen (3,3%). Frankrijk meldde dertig besmette stallen ondanks vaccinatie van de dieren. Als reactie zijn binnen enkele weken meer dan een miljoen dieren omgeplaatst of preventief gedood.

Voor de mens blijven risico’s relatief klein maar reëel: sinds 1997 zijn wereldwijd ongeveer duizend humane infecties gemeld, met circa de helft dodelijk. In de afgelopen drie maanden werden negentien mensen ziek, waarvan twee overleden (Cambodja en VS); er is nog geen bewijs van mens-op-mensoverdracht.

De onderzoekers benadrukken dat boeren daarom extra voorzichtig moeten zijn en oproepen tot striktere biosecurity om verdere verspreiding dit winterseizoen zoveel mogelijk te beperken.