Twintig jaar Muziekgebouw: 'We willen iets bieden dat het leven de moeite waard maakt'
In dit artikel:
Het Muziekgebouw aan het IJ viert dit jaar zijn twintigste verjaardag en presenteert zich als een flexibel podium voor hedendaagse muziek dat de afgelopen twee decennia is gegroeid en vernieuwd. Algemeen directeur Boudewijn Berentsen (61) vertelt dat het gebouw aanvankelijk 90.000 bezoekers trok, na een dip rond 2011 is gegroeid naar zo’n 132.000 per jaar, en na de coronaonderbreking weer op het oude niveau zit. Programmeur Shane Burmania (41) benadrukt de theatrale en ruimtelijke mogelijkheden van het gebouw: concerten transformeren soms het hele pand — een recent voorbeeld is Thanasis Deligiannis’ Nightwater, dat het Muziekgebouw “binnenstebuiten” keerde.
De Grote Zaal en de overige ruimtes zijn extreem aanpasbaar: van irrigatiesystemen in het laaddok tot tuinstoelen in de zaal, geruisloos bewegend licht en variabele vloeren en wanden maken uiteenlopende vormen van presentatie mogelijk. Tijdens de jubileumdag worden op vijf locaties korte concerten gegeven, zodat bezoekers het gebouw in al zijn gedaanten meemaken.
Hoewel het Muziekgebouw primair een thuis wil zijn voor nieuwe en experimentele muziek, zoeken Berentsen en Burmania bewust naar balans. Publieksbereik en relevantie vereisen een mix: unieke kruisbestuivingen tussen klassiek, jazz en hedendaagse muziek — zoals programma’s met Alexander Melnikov, Brad Mehldau en Ian Bostridge — moeten samengaan met toegankelijkere of internationale series. Recent zijn nieuwe reeksen met Arabische, Indiase en Turkse muziek toegevoegd, mede omdat bijna de helft van Amsterdam een migratieachtergrond heeft; het doel is dat zoveel mogelijk Amsterdammers zich thuis voelen en het imago van een “klassieke elite” te doorbreken.
Het Muziekgebouw richt zich niet alleen lokaal: ongeveer de helft van de bezoekers komt van buiten Amsterdam en nationale scholen bezoeken het SoundLab, de educatieve voorziening waar kinderen met onconventionele instrumenten kunnen experimenteren. Programmering wordt bepaald door een collectief, wat zorgt voor brede input en aandacht voor thema’s als genderbalans. De organisatie neemt ook stelling in maatschappelijke thema’s: het gebouw reageerde symbolisch op de inval van Rusland in Oekraïne en bespreekt hoe om te gaan met demonstraties of politieke signalen.
Toekomstwensen zijn onder meer meer eigen producties en ruimte voor experiment via het Productiehuis, waar makers mogen falen en verkennen. Met de ambitie een baken voor de stad te zijn, sluit het Muziekgebouw zijn twintigjarige bestaan af met een minifestival op zaterdag 20 september.