Trumps kritiek raakt aan bredere discussie: hoe relevant is de VN nog?
In dit artikel:
Tijdens zijn toespraak voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties gisteren gebruikte president Donald Trump storingen — een kapotte roltrap en problemen met de autocue — als metafoor om zijn kritiek op de organisatie kracht bij te zetten. Hij betoogde dat de VN veel potentieel heeft maar te weinig daadkracht, noemde de organisatie gevuld met “lege woorden” en stelde vraagtekens bij de effectiviteit ervan. Concrete stappen of nieuwe sancties kondigde hij echter niet aan; achteraf zei hij tegen VN-secretaris‑generaal António Guterres dat de VS “100 procent” achter de VN staan, maar wat dat praktisch betekent bleef onduidelijk.
De onzekerheid krijgt gewicht omdat de Verenigde Staten al flink terughoudend zijn in hun financiele bijdragen: de VS draagt normaliter ongeveer 22 procent bij aan de VN-begroting en heeft volgens Bloomberg nog voor ruim 3 miljard dollar openstaan. De afgelopen jaren trok Washington zich ook terug uit meerdere VN‑organisaties, waardoor veel landen en VN‑medewerkers vreesden dat Trump verdere terugtrekkingen of bezuinigingen zou aankondigen. Dat gebeurde niet — wat volgens deskundigen voor enige opluchting zorgde — maar hoop dat de VS de openstaande rekeningen betaalt is klein.
Brede, structurele kritiek op de VN speelde eveneens een rol in de discussie. Deskundigen wijzen op de voortdurende patstelling binnen de Veiligheidsraad, waar permanente leden elkaar tegenhouden met het vetorecht, en op een starre bureaucratie die snelle, effectieve actie belemmert. Richard Gowan van de International Crisis Group zei dat de sterke samenwerking die direct na de Koude Oorlog bestond, verdampt is door geopolitieke rivaliteit, waardoor de Raad vaak vastloopt.
Secretaris‑generaal Guterres lanceerde in maart een hervormingsprogramma om de organisatie efficiënter te maken, maar volgens Gowan heeft dat nog niet tot doorbraken geleid. VN‑woordvoerder Stéphane Dujarric erkent zorgen binnen de organisatie, maar benadrukt de betrokkenheid en vasthoudendheid van het personeel en wijst erop dat ook lidstaten verantwoordelijkheid dragen voor het voortbestaan en de werking van de VN. Overall blijft de toekomst van de relatie tussen de VS en de VN onzeker zolang financiële toezeggingen en concrete hervormingen uitblijven.