Trump wenst van vredesprocessen alleen de laatste fase, praten tussen de grote jongens
In dit artikel:
Een oude Sanskriettekst stelde dat ambassadeurs brede kennis, eerlijkheid en vakmanschap moeten bezitten omdat vrede en oorlog van hen afhangen. Die wijsheid lijkt steeds minder leidend nu buitenlandse politiek grotendeels wordt bedreven door bankiers en projectontwikkelaars — en de uitkomsten reflecteren dat.
Afgelopen week reageerde Vladimir Poetin op het verstrijken van een deadline van Donald Trump voor vredesbesprekingen met Oekraïne door de grootste luchtaanval op Oekraïne tot nu toe te voeren, gericht op burgerdoelen. Tegelijk negeerde Israël volgens bemiddelaars een verklaring van Hamas over bereidheid tot een ruime overeenkomst en zette het de vernietiging van Gaza-Stad voort. Grote mogendheden mengden zich nauwelijks inhoudelijk: China profileerde zich tijdens een militaire parade als vredesbrenger, terwijl de VS vooral retorische druk opvoerden, waaronder een publieke eis van Trump dat Hamas onmiddellijk gijzelaars vrijlaat.
Het probleem is niet alleen het geweld, maar ook de manier waarop vredesvoering tegenwoordig wordt benaderd. Decennialang berustte succesvolle vrede op langdurige, multidimensionale processen waarin staten, ngo’s en internationale coalities partijen aan tafel dwongen en stapsgewijs vooruitgang boekten — denk aan Noord-Ierland en Colombia. Instituten zoals SIPRI en hulpverleners als Comfort Ero benadrukken het belang van dergelijke gecoördineerde ‘peacebuilding’-trajecten. Maar die expertise is uitgehold: diplomatieke diensten zijn sinds de jaren negentig gekrompen en deels vervangen door militaire en commerciële actoren, schrijft Ronan Farrow in War on Peace.
In die leegte ontstaat een politiek van korte, theatrale ingrepen. Trump lijkt vooral geïnteresseerd in eindfoto’s en snelle handtekeningen — mogelijk ingegeven door persoonlijke roemzucht en de wens naar een Nobelprijs — en zoekt de finale onderhandeling met wereldleiders in plaats van het langdurige werk daaraan voorafgaand. Voorbeelden van ogenschijnlijke, maar fragiele successen werden gepresenteerd als triomfen, terwijl echte duurzame overeenkomsten vaak voortkomen uit langdurige processen of militaire realiteiten, niet uit eenvoudige bemiddeling.
Amateurs en commerciële adviseurs vullen nu de rol van vakdiplomaten in, met onrealistische voorstellen — zoals landruilscenario’s tussen door Rusland bezet Oekraïens grondgebied en onbezette gebieden — als gevolg. Het resultaat is een wereld waarin vorm boven inhoud gaat en waar de institutionele kennis om conflicten echt te beëindigen steeds schaarser wordt.