Trump's vredesplan Gaza: Arabische wereld juicht, Hamas, Smottrich en Gvir hebben kritiek
In dit artikel:
Het door de Amerikaanse president voorgestelde vredesplan voor de Gazastrook, dat premier Netanyahu maandag in het Witte Huis goedkeurde, levert snelle en uiteenlopende reacties op: Arabische regeringen en de Palestijnse Autoriteit juichen het initiatief overwegend toe, terwijl radicale Palestijnse groeperingen en harde Israëlische coalitiepartners scherp protesteren.
Wat het plan inhoudt: een twintigpuntenpakket met onder meer de vrijlating van de resterende Israëlische gijzelaars en een geleidelijke terugtrekking van Israëlische troepen uit Palestijnse gebieden, plus omvangrijke investeringen en economische stimulansen voor Gaza. De VS presenteren dit als een route naar het beëindigen van het conflict en een opening naar hervatting van een tweestatenoplossing, waarbij Gaza en de Westelijke Jordaanoever onderdeel zouden worden van een toekomstige Palestijnse staat.
Positieve ontvangst in de regio: ministers van Buitenlandse Zaken uit buurlanden Jordanië en Egypte en uit Golfstaten zoals Qatar, Saoedi-Arabië en de VAE spraken hun bereidheid uit “positief en constructief” samen te werken met Washington en de partijen in het conflict. Ook Turkije, Pakistan en Indonesië gaven steun aan een gezamenlijke verklaring waarin humanitaire hulp, geen gedwongen verdrijving, vrijlating van gijzelaars en een Israëlische terugtrekking als cruciale voorwaarden werden benadrukt. Analisten wijzen erop dat de aangekondigde investeringen een belangrijke stimulans vormen waardoor veel Arabische staten het plan politiek kunnen steunen.
Verzet van Hamas en andere gewapende groepen: Hamas heeft nog geen formele, volledige reactie gegeven, maar volgens Israëlische bronnen wil de organisatie het voorstel eerst “te goeder trouw” bestuderen. Tegelijkertijd verwierp een Hamas-mediawoordvoerder het initiatief als een poging om een nieuw voogdijschap te vestigen dat de Israëlische bezetting zou legitimeren en de rechten van Palestijnen zou uithollen; hij riep op tot nationale eenheid tegen het plan. De Palestijnse Islamitische Jihad (PIJ) noemt het voorstel een eenzijdige deal tussen Washington en Tel Aviv die Israëlische agressie zal bestendigen. Een bron dicht bij Hamas beschouwde het plan tegenover Reuters als sterk bevooroordeeld ten gunste van Israël en noemde sommige voorwaarden “onmogelijk”.
Interne Israëlische verdeeldheid: binnen de Israëlische regering klinken ook felle bedenkingen. Financeminister Bezalel Smotrich bestempelde het plan als een diplomatieke mislukking en benadrukte dat het leger volledige bewegingsvrijheid in Gaza moet behouden. Veiligheidsminister Itamar Ben-Gvir waarschuwde dat de premier geen mandaat heeft om de oorlog te beëindigen vóór een absolute overwinning op Hamas; hij verdedigde ook Israëlische luchtaanvallen op Hamas-functionarissen in Qatar, ondanks dat Netanyahu later excuses aan Doha heeft aangeboden.
Het plan komt temidden van internationale kritiek op het Israëlische militaire optreden in Gaza en van politieke kwetsbaarheid voor Netanyahu, die afhankelijk blijft van partners zoals Religieus Zionisme om zijn parlementaire meerderheid te behouden. De verdere uitwerking en acceptatie van het voorstel zullen afhangen van onderhandelingstekeningen, de reacties van Hamas en andere regionale actoren, en of de beloofde economische prikkels daadwerkelijk kunnen bijdragen aan stabilisatie in Gaza.