Topoverleg in sterk beveiligd Kopenhagen: gaat Europa Russische tegoeden in België gebruiken om Oekraïne te steunen?
In dit artikel:
EU-regeringsleiders vergaderen deze week in Kopenhagen, onder het voorzitterschap van Denemarken, over twee urgente thema’s: het voorstel van de Europese Commissie om ongeveer 185 miljard euro aan bevroren Russische tegoeden bij Euroclear in te zetten voor militaire en andere steun aan Oekraïne, en plannen om een zelfstandige Europese defensie op te bouwen — onder meer tegen Russische drones. De top vindt plaats tegen de achtergrond van recente drone-incidenten boven Deense vliegvelden, waardoor Denemarken tijdelijk een algeheel droneverbod invoerde; Duitsland, Polen en de VS hebben steun toegezegd en Oekraïne stuurt specialisten om ervaringen uit te wisselen.
De discussie over de Russische tegoeden is aangewakkerd doordat Washington signalen geeft dat Amerikaanse militaire hulp aan Oekraïne mogelijk wordt teruggeschroefd. De Commissie wil de bevroren middelen gebruiken om de komende gaten in de financiering van Oekraïne op te vullen. In de voorgestelde constructie verliest Euroclear de feitelijke toegang tot de tegoeden niet: het zou in ruil een soort garantie of schuldbekentenis van EU-landen krijgen zodat het geen directe onteigening betreft. Voorstanders benadrukken dat dit juridisch anders is dan confiscatie, een argument ook richting de Europese Centrale Bank die eerder waarschuwde voor reputatieschade bij openlijke onteigening.
Politiek en juridisch zitten er echter grote haken en ogen aan. Elke zes maanden beslissen de 27 lidstaten of de bevriezing wordt verlengd; premier Orbán van Hongarije heeft tot nu toe vaak tegen steun aan Oekraïne gestemd, waardoor een veto steeds mogelijk is. De Commissie stelt daarom voor om voortaan met gekwalificeerde meerderheid over verlenging te beslissen, maar over de juridische houdbaarheid daarvan bestaan twijfels. Andere opties worden onderzocht, zoals automatische verlengingstermijnen die meer zekerheid zouden geven.
België, waar Euroclear is gevestigd, is bijzonder terughoudend: premier De Wever noemde het plan een “gemakkelijkheidsoplossing” en eist dat België niet alleen opdraait voor eventuele Russische claims. De Belgische staat en Euroclear lopen financieel risico als Rusland zijn aanspraken later terugvordert. De Commissie lijkt bereid garanties over risicoverdeling te accepteren, en er zijn signalen dat ook de ECB mogelijk kan instemmen met de huidige juridische opzet.
Tegelijk wil de EU miljarden investeren om tegen 2030 zonder Amerikaanse hulp zichzelf te kunnen beschermen. Dat omvat hogere defensiebudgetten, een voorgesteld “lucht- of dronemuur” aan de oostgrens en gezamenlijke stappenplannen van de Commissie om investeringen te monitoren — want defensie blijft primair een nationale bevoegdheid. Als er geen snelle politieke doorbraak komt, wordt ingezet op politieke groen licht op de volgende Europese top in Brussel over drie weken; alleen daarna kan juridische uitwerking beginnen, net op tijd om een leemte te dekken als Amerikaanse steun wegvalt.