Topadviseur over toekomstige economie: 'Nú investeren of we raken achterop'
In dit artikel:
Oud-ASML-topman Peter Wennink presenteert op verzoek van minister Karremans een advies om de Nederlandse economie robuuster en toekomstbestendiger te maken. Hij waarschuwt dat Nederland bijblijven in een wereld van geopolitieke spanningen en snelle technologische ontwikkelingen niet vanzelf gaat: "donkere wolken pakken zich boven de samenleving", schrijft hij, en zonder ingrijpen dreigt de welvaart te slinken en de betaalbaarheid van sociale voorzieningen in gevaar te komen.
Waarom nu: Europa verliest terrein aan de VS en China in cruciale technologieën zoals halfgeleiders en AI, terwijl handelsconflicten en oorlogen het economische speelveld veranderen. Het Centraal Planbureau verwacht dat de structurele groei daalt naar 0,9% per jaar — te weinig om huidige voorzieningen te financieren. Wennink stelt dat Nederland moet mikken op 1,5% groei en dat daarvoor 151–187 miljard euro aan investeringen nodig is.
Wie betaalt: het grootste deel zou uit het bedrijfsleven moeten komen, maar de overheid moet eerst randvoorwaarden herstellen om ondernemingen vertrouwen en daadkracht te geven. Volgens Wennink is dit een zaak voor de premier: beleidscontinuïteit en een geloofwaardige tienjaarsstrategie zijn cruciaal.
Vier randvoorwaarden die hij noemt:
- Versnelling en vereenvoudiging van regels en vergunningprocedures om maatschappelijke doelen niet te laten stranden in traagheid.
- Aanpak van het tekort aan technisch geschoold personeel via omscholing en het aantrekken van internationale studenten.
- Betaalbare, betrouwbare energie en een sterkere elektriciteitsinfrastructuur; vertragingen bij netaansluitingen remmen innovatie.
- Versterking van economische knooppunten zoals Rotterdam, Schiphol en Brainport Eindhoven door investeringen in huisvesting en digitale netwerken.
Urgentie en financiering: Wennink legt een tijdschema op met acties in de eerste 100 dagen, inclusief een juridisch houdbare oplossing voor het stikstofdossier. Publieke middelen moeten vrijgemaakt worden door bezuinigingen, het afschaffen van inefficiënte fiscale regelingen, mogelijk meer staatsschuld en verkoop van staatsdeelnemingen (bijv. Holland Casino, ABN Amro, Tennet Duitsland) om tientallen miljarden vrij te spelen. Hij pleit ook voor arbeidsmarkthervormingen, zoals het afschaffen van het tweede ziektejaar dat werkgevers verplicht door te betalen.
Focussectoren: digitalisering en AI, veiligheid en weerbaarheid, energie- en klimaattechnologie, en life sciences/biotechnologie. Het advies vertaalt het Europese rapport-Draghi naar Nederlandse maat en speelt al een rol in de formatiegesprekken. Wennink dringt erop aan dat politieke leiders snel en consistent handelen om Nederland concurrerend te houden.