Toenaderingspogingen en stekeligheden op eerste dag Beschouwingen
In dit artikel:
Bij de Algemene Politieke Beschouwingen in de Tweede Kamer werden demissionair premier Schoof en zijn ambtenaren nauwelijks met vragen bestookt; het rompkabinet van VVD en BBB had na Prinsjesdag slechts een beperkt pakket aan plannen gepresenteerd. De discussie werd vooral gevoerd tussen partijleiders, wat versterkt werd doordat over zes weken (29 oktober) verkiezingen plaatsvinden. De Troonrede van koning Willem-Alexander riep nog op tot het overbruggen van verschillen, maar het debat begon scherp.
PVV-leider Geert Wilders zorgde vroeg voor verhitte discussies rond migratie en asiel. Tegenstanders wezen erop dat de PVV, hoewel invloedrijk in de vorige coalitie, veel verkiezingsbeloften niet heeft waargemaakt. Wilders bleef bij zijn uitleg dat hij in juni uit het kabinet stapte omdat hij door andere partijen, met name NSC, werd tegengewerkt. Later in de beraadslagingen zochten fractievoorzitters op onderdelen wél overeenkomsten, bijvoorbeeld over de positie van kleine ondernemers en de beperking van arbeidsmigratie; zelfs VVD en SP vonden op sommige punten elkaar.
GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans kreeg kritiek op zijn nieuwe streefwaarde voor het migratiesaldo: maximaal 60.000 personen per jaar. CDA en VVD noemen dat cijfer vrijblijvend zolang GroenLinks-PvdA geen concrete nationale maatregelen wil inzetten; Timmermans rekent vooral op Europese oplossingen en noemt de in behandeling zijnde strengere Nederlandse asielwet weinig effectief.
De naderende verkiezingen bepaalden ook het debat over defensie-uitgaven. CDA-leider Pieter Bontenbal (volgens peilingen in opkomst) verdedigde een voorstel voor een zogenoemde 'vrijheidsbijdrage' — gedeeltelijke financiering van extra Defensie-investeringen via bijvoorbeeld hogere btw of vennootschapsbelasting. GroenLinks-PvdA en VVD vrezen lastenverzwaring voor burgers en bedrijven. Bontenbal zei bereid te snijden in overheidsuitgaven en erkende dat er ook extra inkomsten nodig zijn: "Vrijheid is niet gratis", zei hij, verwijzend naar voorbeelden als Estland en met een belofte van compensatie voor laaginkomens. VVD-leider Dilan Yesilgöz steunt hogere Defensie-uitgaven, maar verwerpt belastingverhogingen; zij pleit voor bezuinigingen binnen de overheidsbegroting in plaats van nieuwe heffingen.
Kort samengevat: een korte, felle start rond migratie, vervolgens zoeken naar punten van overeenstemming, maar vooral campagnegericht profileren en discussies over hoe de extra Defensie-uitgaven gefinancierd moeten worden.