Tijd voor een herijking van de politieke economie

In dit artikel:

Tijdens de verkiezingen doen partijen beloftes over meer zorg, lagere belastingen, gratis kinderopvang en klimaatmaatregelen zonder koopkrachtverlies, maar niet alle partijen laten die plannen doorrekenen door het Centraal Planbureau (CPB). Sommige partijen weigeren omdat ze vinden dat het CPB rekent vanuit klassieke economische aannames — meer arbeid en lagere belastingen leiden tot groei — en weinig zicht biedt op effecten op welzijn, ongelijkheid, natuur of mentale gezondheid. Daardoor verdwijnen publieke voorzieningen en ecologische grenzen vaak naar de achtergrond in de cijfers, waardoor alternatieve beleidsvisies minder gunstig uitkomen.

Het probleem is dat kiezers zonder toetsing geen betrouwbaar beeld krijgen van haalbaarheid, betaalbaarheid en neveneffecten: beloftes kunnen groot klinken maar instorten zodra ze aan financiële en maatschappelijke realiteit worden getoetst. De oplossing ligt niet in het afschaffen van rekenchecks, maar in het verbreden ervan: het CPB kan blijven rekenen waar het sterk in is, maar aanvullende modellen en metingen zouden ook mee moeten wegen — denk aan benaderingen uit Doughnut Economics, analyses van het Sociaal en Cultureel Planbureau en klimaatimpactberekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving.

Kortom: politieke keuzes moeten niet alleen op economiecijfers rusten, maar ook op meetbare waarden rond brede welvaart, ecologie en sociale rechtvaardigheid. Alleen zo krijgen kiezers inzicht in wie betaalt en wie de kosten draagt, en voorkomen we dat stemmen gebaseerd worden op luchtkastelen zonder fundament.