Tibet bereidt zich voor op niet één, maar twee dalai lama's
In dit artikel:
De veertiende dalai lama, Tenzin Gyatso, heeft het Chinese regime tegen zich in het harnas gejaagd door zich te verzetten tegen inmenging van de overheid bij de aanwijzing van zijn opvolger. China beschouwt hem als een separatist en probeert zijn invloed in Tibet, waar hij als beschermheilige wordt vereerd, te ondermijnen. In de geboortestreek van de dalai lama, gelegen in het zwaar gecontroleerde Tibetaanse berggebied, is de aanwezigheid van politie intensief en is het dorp volledig afgesloten van de buitenwereld.
De Tibetaanse boeddhistische traditie schrijft voor dat de dalai lama na zijn overlijden wordt gereïncarnieerd in een nieuw kind, waarbij de geestelijken een zoektocht ondernemen om deze opvolger te vinden. Nu de huidige dalai lama 90 jaar is geworden, vinden er onder zijn volgelingen voorbereidingen plaats om de opvolging te regelen. Dit gebeurt openlijk, wat eerder een taboe was, aldus een antropoloog die recent aanwezig was bij de verjaardagsviering.
China zet in op het benoemen van een opvolger die loyaliteit aan Peking toont, wat waarschijnlijk zal leiden tot de situatie dat er straks twee dalai lama’s zullen zijn: één door China geïnstalleerd, en één door de Tibetaanse overheid in ballingschap, vermoedelijk buiten Tibet geboren in landen als India of Nepal. Deze dubbele benoeming zal ongetwijfeld leiden tot een strijd om legitimiteit binnen en buiten Tibet.
De Chinese overheid vreest dat het overlijden van de dalai lama kan leiden tot onrust en mogelijk een opstand, gezien de diepe verbondenheid van het Tibetaanse volk met hun geestelijk leider. Historisch gezien zijn er vaker opstanden geweest, wat Peking streng optreden heeft doen handhaven, waaronder het onderdrukken van de Tibetaanse taal en cultuur via onder meer verplichte kostscholen waar kinderen worden geïndoctrineerd met de Chinese taal en cultuur.
Deskundigen benadrukken dat China de Tibetaanse cultuur probeert te assimileren in de Han-Chinese meerderheid, een beleid dat onder president Xi Jinping wordt voortgezet. Tegelijkertijd wordt gespeculeerd dat een toekomstige leiderswissel in China mogelijk aanleiding kan geven tot veranderingen ten gunste van meer culturele ruimte.
De dalai lama geniet internationale bekendheid, mede door zijn connecties met wereldberoemdheden, wat wereldwijd aandacht voor de situatie van Tibet genereert. Hoewel zijn dood onvermijdelijk is, verwachten experts dat de kwestie rond zijn opvolging weer veel media-aandacht zal trekken en dat het aan zijn aanhangers is om dit momentum voor Tibet te behouden.
Tenzin Gyatso leeft sinds zijn vlucht in 1959 als gevolg van de Chinese onderdrukking in ballingschap in Dharamsala, India, waar hij recent zijn 90ste verjaardag vierde te midden van duizenden volgelingen. Zijn situatie illustreert de politieke en culturele strijd om het behoud van Tibetaanse identiteit en autonomie tegenover Chinese overheersing.