Theo van Gogh geschrapt uit Canon van Amsterdam: politieke correctheid wint van historische eerlijkheid
In dit artikel:
Amsterdam heeft in de herziening van zijn stadscanon besloten Theo van Gogh niet meer op te nemen. Van Gogh, de filmmaker en columnist die in 2004 door een islamitische extremist werd vermoord, verdwijnt daarmee uit het officiële overzicht van gebeurtenissen die volgens de gemeente “de geschiedenis van Amsterdam” vormen.
De nieuwe canon, een herziening van de versie uit 2008, ruilt concrete episodes — zoals de moord op Van Gogh, de Wallen en de Olympische Spelen van 1928 — in voor thematische hoofdstukken over meerstemmigheid, kolonialisme, gastarbeiders en zelfs buurtcultuur en koffietentjes. Het Stadsarchief en het college gaven een commissie van negen experts opdracht de canon diverser en inclusiever te maken. Die commissie zegt dat personen voortaan geen hoofdrol meer spelen; de nadruk zou op thema’s liggen in plaats van op individuen.
Critici vinden dat dit argument de kern mist. De moord op Van Gogh wordt gezien als het unieke politiek-religieuze geweldsincident in recente Nederlandse geschiedenis dat het publieke debat over islam, vrijheid van meningsuiting en zelfcensuur diepgaand veranderde. Door dat moment uit het stadsverhaal te halen, volgens de opponenten, wordt een belangrijke confrontatie met fanatisme, politiek falen en de gevolgen voor openbare discussie weggemoffeld. Waar de moord voor sommigen symbool staat van de prijs van provocatie en de kwetsbaarheid van vrije meningsuiting, ziet de criticus in de canonherziening vooral een poging de geschiedenis te verzachten zodat die beter past bij een politiek wensbeeld van verbinding en inclusiviteit.
De verwijdering wordt niet alleen opgevat als een belediging van Van Goghs nagedachtenis, maar ook als een verontrustend precedent: bestuurders filteren volgens tegenstanders geschiedenis om huidige gevoeligheden te sparen, in plaats van publiek te confronteren met pijnlijke episodes. De auteur waarschuwt dat dit kan leiden tot verdere uitholling van recente politieke geschiedenis — en vraagt zich cynisch af of ook andere controversiële figuren zoals Pim Fortuyn binnenkort uit de canon zullen verdwijnen.