Teruggekeerde veteranen doodden in vier jaar tijd honderden Russen

In dit artikel:

Onderzoeksplatform Verstka rekent voor dat teruggekeerde Russische strijders sinds het begin van de invasie in februari 2022 in bijna vier jaar tijd verantwoordelijk zijn voor ruim 500 dodelijke slachtoffers en honderden zware mishandelingen — in totaal meer dan duizend slachtoffers. De conclusie is gebaseerd op honderden gepubliceerde rechtbankuitspraken die een patroon laten zien van geweld, vaak binnen gezinnen en onder naasten van de veteranen.

Veel daders zijn voormalige gevangenen die door strijdkrachten en huurlingen (onder meer Wagner) voor het front werden gerekruteerd nadat Moskou aanvankelijk geen algemene mobilisatie aankondigde. Wie de gevechten overleefde kon soms rekenen op een medaille, gratie of amnestie; die militaire dienst wordt door rechtbanken in 90% van ruim 700 geanalyseerde uitspraken als verzachtende omstandigheid genoemd. In 274 zaken ging het expliciet om moord; in andere gevallen overleden slachtoffers later aan opgelopen verwondingen. In meer dan de helft van de incidenten speelden alcohol of drugs een rol, en in bijna een kwart van de dossiers werd het vermeende “immorele” gedrag van het slachtoffer als verzachtende factor aangedragen.

Verstka belicht individuele gevallen om het patroon duidelijk te maken, onder andere de moord op Anna Kasjanova door een bekende van haar partner. De dader, die eerder al tot een lange gevangenisstraf was veroordeeld, kreeg nu acht jaar strafkolonie; volgens nabestaanden speelden zijn militaire inzet en verleende gratie mee in de lagere strafoplegging.

De onderzoekers wijzen erop dat hun steekproef waarschijnlijk een onderschatting is: sinds de grootschalige oorlog worden veel uitspraken niet of deels gepubliceerd en gegevens over gratie of deelname aan de operatie ontbreken vaak. Officiële cijfers melden dat circa 140.000 veteranen teruggekeerd zijn. Hoewel dat een klein deel van de bevolking is, is het berekende moordcijfer onder die groep (171 per 100.000) volgens Verstka vele malen hoger dan het nationale niveau (ongeveer 9 per 100.000 mannen). De bevindingen roepen vragen op over re-integratie, rechterlijke omgang met oorlogsdienst als verzachtende omstandigheid en de maatschappelijke impact van de inzet van veroordeelden aan het front.