Tegenvoorstel Europa als opmaat voor verdere onderhandelingen: 'Bal ligt bij Rusland'
In dit artikel:
Vorige week versneld de-escalatiepogingen: de Verenigde Staten kwamen verrassend met een 28-puntenplan om de oorlog in Oekraïne te beëindigen. Kort daarna ontstond in Genève, na gesprekken tussen EU, VS en Oekraïne, een aangepast Europees tegenvoorstel. De bal ligt nu vooral bij Rusland, zo concluderen experts.
Het Amerikaanse plan bevatte veel concessies die aansloten bij Russische wensen — onder andere afspraken die Oekraïne de Donbas zouden doen prijsgeven en de eigen strijdkrachten zouden laten krimpen — waardoor Moskou aanvankelijk bereidheid zou kunnen tonen. Het Europese tegenvoorstel legt daarentegen de nadruk op fundamentele principes, zoals het verbod op grenswijzigingen door geweld, en sluit Oekraïens NAVO-lidmaatschap niet expliciet uit. Naar verwachting zullen de VS eerst het Europese voorstel verwerken voordat ze opnieuw contact zoeken met Rusland.
Analisten waarschuwen dat Rusland diplomatie inzet om op het slagveld niet bereikte doelen veilig te stellen. Volgens Frans Osinga probeert Moskou via onderhandelingen gebieden zoals de Donbas te consolideren en wint het tijd terwijl de eigen economie en militaire capaciteit onder druk staan. Bob Deen ziet enige reden voor voorzichtig optimisme: het huidige traject pakt meerdere conflictniveaus aan — van een mogelijk staakt-het-vuren tot strategische stabiliteit en dialoog over nucleaire wapenbeheersing — en het belangrijkste is dat de gesprekken voortgezet worden. Tegelijkertijd blijven beiden sceptisch over de kans dat Rusland vergaande concessies doet, omdat Oekraïne en Rusland tegenover elkaar staande, onverenigbare eisen hebben.
Beide experts prijzen de Europese reactie op het oorspronkelijke Amerikaanse plan: leiders reageerden behoudend en hebben achter de schermen snel en slim aanpassingen doorgevoerd die de meest problematische punten verzachten. Hoe het proces verder verloopt hangt in grote mate af van de positie van Donald Trump: zijn voorkeuren en wisselende koers maken de uitkomst onvoorspelbaar. Rusland hoopt op een Amerikaanse koers die Oekraïne als de veroorzaker ziet en militaire steun terugdringt; Europa en Oekraïne hopen juist op strengere druk op Moskou. Die onzekerheid maakt de onderhandelingen kwetsbaar voor terugval.