Syrische asielzoekers hebben in Nederland niets meer te zoeken, is de boodschap
In dit artikel:
Sinds het kabinet in juni het Nederlandse asielbeleid voor Syriërs aanscherpte, wijst de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) het grootste deel van de aanvragen af: ongeveer 85 procent van de reguliere eerste aanvragen kreeg een negatief besluit. Ter vergelijking: in dezelfde periode een jaar eerder werd ruim 85 procent van Syrische aanvragers nog positief beoordeeld. De cijfers geven een beeld van wat nieuwe Syrische asielzoekers in Nederland kunnen verwachten.
Het kabinet voert de koerswijziging door omdat het regime van Bashar al‑Assad is verdwenen; de regering stelt dat juist daardoor voor veel Syriërs het risico bij terugkeer is afgenomen. Een woordvoerder van de IND zegt: “Voor de meeste Syriërs is het veiliger geworden,” en dat maakt het volgens de dienst lastiger om recht te hebben op bescherming. Het nieuwe beleid geldt ook voor aanvragen die al vòòr de machtswisseling waren ingediend. Of deze afwijzingen standhouden, zal uiteindelijk door rechters moeten worden beoordeeld; de IND erkent zelf dat het onzeker is hoe de rechtbanken hierop reageren.
Er staan nog ongeveer 17.000 Syrische asielaanvragen open bij de IND, van mensen die soms al jaren in asielzoekerscentra verblijven. De behandeling lag eerder een half jaar stil nadat het regime viel. Het kabinet probeert terugkeer te stimuleren met een verhoogde financiële prikkel: de zogeheten terugkeerbonus wordt opgetrokken naar 5.000 euro voor volwassenen en 2.500 euro voor kinderen. Mensen die van deze regeling gebruikmaken, moeten hun verblijfsrecht opgeven of een lopende aanvraag intrekken. Staatssecretaris Aukje de Vries voerde recent gesprekken in Damascus over terugkeer.
Internationale en Nederlandse hulporganisaties waarschuwen dat dit beleid te snel gaat. UNHCR noemt de stap voorbarig omdat in veel delen van Syrië de veiligheidssituatie volgens de VN nog “zeer problematisch” is: miljoenen zijn binnenlands ontheemd en basisvoorzieningen ontbreken in tal van gebieden. VluchtelingenWerk Nederland vindt dat Den Haag een verkeerd signaal afgeeft en pleit onder meer voor een go‑and‑see‑regeling, zodat Syrische bewoners eerst zelf kunnen nagaan of terugkeer haalbaar en veilig is, zonder direct hun aanvraag te verliezen.
In de praktijk keren relatief weinig Syriërs vrijwillig terug: dit jaar gingen 720 mensen terug via de Dienst Terugkeer en Vertrek, tegenover naar schatting 160.000 Syriërs in Nederland. Begin september vertrok ook een chartervlucht vanuit Rotterdam naar Damascus met 84 terugkeerders. De komende periode zal uitwijzen hoe vaak afgewezen aanvragen in hoger beroep of bij de rechter toch alsnog worden gehonoreerd.