NU+ | Erdogan drijft via rechter Turkse oppositie verder in het nauw
In dit artikel:
Maandag kan de grootste Turkse oppositiepartij CHP opnieuw een zware klap krijgen: een rechtbank beslist dan of het landelijke partijcongres van 2023 geldig was en wie de partijleiding hoort te voeren. De zaak draait om de verkiezing van Özgür Özel tot partijleider; tegenstanders betwijfelen de eerlijkheid van dat congres en willen het ongeldig laten verklaren. Als de rechter daarin meegaat, zou Kemal Kiliçdaroglu, de voormalige partijleider, mogelijk terugkeren en zo een tijdelijke doorstart moeten leiden om te voorkomen dat een door de staat benoemde curator de partij overneemt.
De juridische strijd is onderdeel van een breder, slepend offensief tegen de CHP dat na de lokale verkiezingen van maart 2024, waarin de partij als grootste uit de bus kwam, alleen maar is aangewakkerd. Het conflict bereikte eerder dit jaar een hoogtepunt met de arrestatie van Istanboels burgemeester Ekrem Imamoglu — die op het punt stond door de CHP als presidentskandidaat te worden voorgedragen — en tientallen andere lokale CHP-bestuurders. Imamoglu en anderen worden verdacht van corruptie en banden met een terreurorganisatie; critici zien in die vervolgingen politieke druk van president Erdogan om de oppositie te verzwakken.
Juridische bevoegdheden vormen een centrale twistpunt. Het toezicht op partijcongressen ligt formeel bij de Hoge Kiesraad (YSK), die bij het congres geen onregelmatigheden vaststelde en wier oordeel volgens de regels definitief is. De CHP stelt daarom dat gewone rechters niet bevoegd zijn om het landelijke congres te vernietigen en weigert zich neer te leggen bij zulke uitspraken. Die weigering speelde al in op lokaal niveau: een rechtbank in Istanboel verklaarde een regionaal congres ongeldig, waarna een rechtbank in Ankara die uitspraak weer ter discussie stelde. In Istanboel werd intussen met behulp van oproerpolitie een door het regime geziene curator in het partijkantoor geïnstalleerd — een actie die door CHP’ers als generale repetitie voor een landelijke overname wordt gezien.
De partijtop bereidt zich op meerdere scenario’s voor: als Kiliçdaroglu terugkeert, zou hij de CHP voor ongeveer anderhalf jaar willen herbouwen; om dit te voorkomen plant de huidige leiding een buitengewoon congres op 21 september. De voortdurende confrontatie heeft ook economische en bestuurlijke consequenties: de lira verloor het afgelopen jaar ruim 22 procent in waarde en buitenlandse investeerders trokken zich terug na de arrestaties. Bovendien is het vertrouwen in de Turkse rechterlijke macht, zeker onder oppositie-aanhangers, verder aangetast.
Ondanks interne spanningen en juridische druk blijft de CHP in de peilingen leidend en strijdvaardig. De uitkomst van de rechtszaak van maandag kan echter bepalen of die partijpolitieke strijd zich in de komende jaren op straat, in de rechtbanken of via staatsinstituten ontvouwt — met mogelijke gevolgen voor de aanloop naar de presidentsverkiezingen van 2028.