Strandvervuiler of schoonmaker?
In dit artikel:
Stichting De Noordzee organiseert jaarlijks de Beach Clean Up Tour: vrijwilligers lopen de Waddeneilanden en de hele Nederlandse kust af om aangespoeld afval te verzamelen. De actie levert zichtbare beelden op van groups op het strand en trekt ook bedrijven aan — bijvoorbeeld autobedrijf Louwman BYD dat elektrische busjes inzet — waardoor het evenement ook als fondsenwervend PR-moment functioneert.
Die dubbele rol stuit op kritiek van vissers. Actiegroepen en de Nederlandse Vissersbond verwijten de campagne soms eenzijdig de schuld te geven aan de visserij voor vervuiling, terwijl vissers benadrukken juist veel afval te bergen. Ze wijzen erop dat kotters jaarlijks grote hoeveelheden aangespoeld materiaal opvissen en dat dit vaak in hun vrije tijd gebeurt. Tegelijkertijd is er wrijving over methoden: milieuorganisaties willen minder bodemberoerende visserij (zoals boomkor- of trawlvissen) vanwege de verstoring van leven op en in de zeebodem; vissers zeggen zich aan regels te houden en dat beschermde zones toenemen — onder meer door bestemmingen voor windparken en zandwinning.
Dat laatste is problematisch omdat sandwinning zelf ook de bodem en het daarin levende leven aantast. De aanwezigheid van Boskalis als hoofdsponsor van de Beach Clean Up voedt daarom beschuldigingen van greenwashing; vissers noemen het bedrijf een belangrijke bron van bodemberoering. Dit illustreert hoe de rol van ‘beschermer’ of ‘vervuiler’ op de Noordzee vaak afhankelijk is van perspectief en belangen.
De concrete vervuilingscijfers onderstrepen het probleem: het meest gevonden voorwerp is de sigarettenpeuk (70.181 vorig jaar), vaak mét plasticrestanten, en microplastics zijn inmiddels in honderden soorten zeedieren aangetroffen. Internationaal lopen onderhandelingen in Genève over een bindend verdrag tegen plasticvervuiling — gezien als een laatste kans om productie en lozingen substantieel te beperken, maar tot nu toe gehinderd door lobby van de plasticindustrie.
Kort samengevat: de strandopruimacties laten zowel de schaal van de plasticcrisis zien als de scherpe maatschappelijke en economische conflicten over wie de Noordzee mag gebruiken en moet beschermen.