Stralingetende schimmel in Tsjernobyl kan astronauten in de ruimte gaan beschermen 

In dit artikel:

In de verboden zone rond de kerncentrale van Tsjernobyl leven zwarte, fluweelachtige schimmels die ioniserende straling niet alleen verdragen maar mogelijk benutten. Oekraïense onderzoekster Nelli Zhdanova ontdekte deze micro-organismen in 1997; inmiddels zijn zo’n 37 zogenoemde radiotrofe soorten aangetroffen op en rond de verwoeste reactor 4. De ramp daar vond plaats op 26 april 1986 en creëerde een gebied waar menselijk verblijf verboden is.

Een van de opvallendste soorten is Cladosporium sphaerospermum. Deze schimmel neemt gammastraling—afkomstig van radio-isotopen zoals cesium-137 en strontium-90—op via het pigment melanine. Dat pigment lijkt twee functies te vervullen: het zet stralingsenergie om die de schimmel kan gebruiken (vergelijkbaar met hoe planten zonlicht gebruiken bij fotosynthese) en vormt een dun schild dat cellen beschermt tegen stralingsschade. De energie van ioniserende straling is veel groter dan die van zonlicht, maar de schimmels floreren juist waar andere levensvormen afsterven. Experimenten aan boord van het internationale ruimtestation ISS bevestigden hun tolerantie en beschermende eigenschappen.

Praktisch gezien bieden radiotrofe schimmels twee interessante toepassingen: bioremediatie van radioactief besmette locaties en mogelijk het ontwikkelen van biologische antistralingsschermen voor lange ruimtevluchten naar de maan of Mars. Onderzoekers onderzoeken nog hoe zulke organismen zich technisch en veilig laten inzetten om mensen en omgevingen tegen kosmische straling te beschermen.