Stoltenberg is terug in Noorwegen, helpt hij politiek links aan een zege?
In dit artikel:
Jens Stoltenbergs terugkeer naar de Noorse politiek als minister van Financiën heeft de sociaaldemocratische Arbeiderspartij onverwacht sterk geholpen. Nadat de Centrumpartij dit voorjaar uit de coalitie stapte, haalde premier Jonas Gahr Støre de oud-Navo-secretaris en voormalig premier binnen; sindsdien verdubbelde de partij in sommige peilingen. De media spraken gekscherend van een ‘Stoltenback’.
Stoltenberg, die tussen 2000–2001 en 2005–2013 al premier was en daarna een decennium leiding gaf aan de Navo, geniet veel vertrouwen dankzij zijn optredens na de terreuraanslagen van 2011 en zijn reputatie als stabiele, invloedrijke bestuurder. Zijn status als iemand die zelfs Donald Trump overtuigde van het nut van de Navo («Trump-fluisteraar») versterkt zijn imago. Zelf zegt hij het premierschap niet na te streven, maar dat hij plezier beleeft aan zijn terugkeer.
Aanstaande maandag bepalen Noren of Støre zijn minderheidsregering (Arbeiderspartij, Socialistisch Links en Centrum) vier jaar kan verlengen. Het centrumlinkse blok concurreert met een centrumrechts front, waarbij vooral de populistische Vooruitgangspartij van Sylvi Listhaug opblaast (ongeveer 20,7 procent in recente peilingen). De traditionele Conservatieven onder voormalig premier Erna Solberg staan met circa 15 procent op hun slechtste positie in vijftien jaar, deels door reputatieschade rond aandelenhandel van haar echtgenoot.
De verkiezingen vinden plaats te midden van een schandaal rond het Noorse oliefonds: het fonds bleek te hebben geïnvesteerd in controversiële Israëlische bedrijven. Støre en Stoltenberg lieten aandelen verkopen omdat die mogelijk de ethische richtlijnen zouden schenden. Zowel binnenlandse zorgen — vooral stijgende kosten van levensonderhoud en ongelijkheid — als geopolitieke thema’s (onder meer Trump, Rusland en de oorlog in Gaza) domineren de campagne.
Als links wint, zal de nadruk naar verwachting liggen op voortgezet olie- en gasbeleid en nauwere samenwerking met de EU. Een herverkiezing van de sociaaldemocraten zou ongebruikelijk zijn; in veel andere landen werden vergelijkbare regeringen recentelijk door rechts-populistische partijen opgevolgd.