Stervende patiënt krijgt allerlei zorg, maar dat is niet per se het beste: 'Controles zijn niet prettig'
In dit artikel:
Stervende patiënten hebben vaak meer aan rust en symptoomgerichte zorg dan aan routinematige handelingen die weinig effect hebben. De beroepsvereniging V&VN (afdeling palliatieve zorg) publiceert een nieuwe Beter Laten Lijst voor verzorgenden en verpleegkundigen waarin staat dat controles zoals temperatuur- of bloeddrukmeting in de laatste levensdagen meestal zinloos zijn, intensieve wondverzorging overbodig kan zijn en het draaien van patiënten vaak belastend. Ook wordt het geven van zuurstof bij benauwdheid afgeraden: morfine werkt doorgaans beter en zuurstof kan irritatie veroorzaken of onbedoeld het leven verlengen. Datzelfde geldt voor het blijven toedienen van vocht en voedsel.
Verpleegkundigen benadrukken dat het doel moet zijn het comfort van de patiënt te maximaliseren. „Het belangrijkste is dat de patiënt zich zo comfortabel mogelijk voelt,” zegt duo-voorzitter Lijdi Hoogenboom. In de praktijk betekent dat bij patiënten die binnen enkele dagen overlijden vaak zo min mogelijk ingrijpen, omdat handelingen soms meer ongemak veroorzaken dan baten.
Onderzoek van Radboudumc IQ health toont aan dat nutteloze zorg nog veel voorkomt: mensen ontvangen in de laatste maanden van hun leven vaak medicijnen die weinig nut hebben, terwijl essentiële symptomatische medicatie soms ontbreekt. Het is niet altijd eenvoudig vast te stellen wanneer de stervensfase begint, en zorgverleners houden soms onnodig door om familie de kans te geven afscheid te nemen. Heldere communicatie met naasten over keuzes en consequenties blijft daarom cruciaal.
Daarnaast is er veel onnodig gebruik van wegwerphandschoenen in de zorg: jaarlijks circa 1 miljard stuks, waarvan naar schatting 40% onjuist of overbodig. Sinds de coronapandemie zijn handschoenen vaker ingezet uit gevoel van veiligheid of om momenten van handdesinfectie te vermijden. Radboudumc schat dat 20% minder gebruik mogelijk is, wat ongeveer 10 miljoen euro per jaar scheelt en een CO2-reductie oplevert die gelijkstaat aan zo’n 36.400 vluchten Amsterdam–Parijs.
Kernboodschap: in de palliatieve zorg verdient comfort prioriteit boven routinematige interventies; bewustere keuzes en betere voorlichting kunnen onnodige belasting voor patiënt én milieu verminderen.