Sterk én kwetsbaar, de Japanse duiksters van Kusukazu Uraguchi, nu in Huis Marseille

In dit artikel:

In Huis Marseille is een overzicht te zien van de Japanse fotograaf Kusukazu Uraguchi (1922–1988), vooral bekend om zijn beelden van de ama — vrouwlijke schelp- en wierduiksters uit zijn geboortestreek Shima. Hoewel Uraguchi ook onderwaterfoto’s maakte (vanaf halverwege de jaren zestig met een Nikon), vormen de meeste opnamen in de tentoonstelling beelden van het land: de voorbereiding, de nazorg en de hyperlokale leefwereld rond het duiken. Die foto’s tonen intimiteit en langdurige vertrouwensbanden tussen fotograaf en onderwerp, en leggen minstens zoveel nadruk op ritueel, gereedschap en onderlinge relaties als op het gevaarlijke werk zelf.

Kleine observaties vallen op: rigoureuze kaders die delen van lichamen weglaten waardoor beelden levendiger worden, een vrouw die achter haar rug een kleine zeis vasthoudt, simpele handschoenen die ongeschikt lijken voor duiken. De onderwateropnamen zijn stilistische hoogtepunten — het gefilterde licht dat door golvend water breekt en de bijna voelbare stilte van de diepte. Op één verdieping hangen originele afdrukken op donkerhout, intieme portretten van jonge ama tijdens hun leertijd.

Bovenin de zaal prikkelt een felrode lijst met een foto van vrouwen tot hun kuiten in zee, geflankeerd door een reusachtige kreeft — geen eeuwenoude traditie, zo blijkt uit de zaaltekst, maar een ritueel dat in 1961 ontstond om Hamajima na een verwoestende tyfoon nieuw leven te geven. De expositie presenteert Uraguchi niet alleen als verslaggever van een gevaarlijk ambacht, maar als getuige van een gemeenschap en haar rituelen.